Με πρόφαση την αντιμετώπιση του υποτιθέμενου χάσματος μισθών μεταξύ των δυο φύλων, αποφασίστηκε κοινοτική οδηγία για την ενίσχυση της εφαρμογής της αρχής της ισότητας της αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας, μέσω της μισθολογικής διαφάνειας και μηχανισμών επιβολής.
Συγκεκριμένα, η Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Σοφία Ζαχαράκη δήλωσε σήμερα Πέμπτη 23 Μαΐου πως μέχρι το 2026, θα ενσωματώσει κοινοτική οδηγία η κυβέρνηση για τη μισθολογική εξίσωσης ανδρών – γυναικών.
Η κοινοτική οδηγία αναφέρει ρητά ότι θεσπίζει συγκεκριμένους κανόνες προκειμένου να ενισχύσει:
1. Την αρχή ίσης αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για όμοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας.
2. Την απαγόρευση κάθε άμεσης ή έμμεσης μισθολογικής διάκρισης λόγω φύλου.
3. Τη μισθολογική διαφάνεια και στην ισχυρότερη επιβολή του δικαιώματος στην ισότητα της αμοιβής.
Η κοινοτική οδηγία ισχύει τόσο για εργοδότες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα όσο και για όλους τους εργαζομένους που έχουν σύμβαση ή σχέση εργασίας, κατά τα οριζόμενα στον νόμο, τις συλλογικές συμβάσεις ή/και την πρακτική.
Τα μέτρα μισθολογικής διαφάνειας ορίζουν ότι:
1. Όσοι αιτούνται εργασία έχουν το δικαίωμα ενημέρωσης σχετικά με την αρχική αμοιβή της θέσης εργασίας ή το εύρος της και, κατά περίπτωση, λεπτομέρειες σχετικά με τις διατάξεις της συλλογικής σύμβασης που εφαρμόζει ο εργοδότης σε σχέση με τη θέση.
2. Όσοι ήδη εργάζονται σε μια επιχείρηση έχουν το δικαίωμα να ζητούν (απευθείας ή μέσω των εκπροσώπων των εργαζομένων ή του φορέα ισότητας) πληροφορίες σχετικά με το ατομικό τους επίπεδο αμοιβής και τα μέσα επίπεδα αμοιβής, κατανεμημένα ανά φύλο, για κατηγορίες εργαζομένων που εκτελούν όμοια εργασία ή εργασία της αυτής αξίας με αυτούς. Καθώς επίσης πως δεν θα εμποδίζονται να γνωστοποιούν τις αμοιβές τους για τους σκοπούς της επιβολής της αρχής της ισότητας της αμοιβής.
3. Οι δε εργοδότες:
- Απαγορεύεται να ζητούν πληροφορίες σχετικά με την τρέχουσα ή την προηγούμενη αμοιβή των αιτούντων εργασίας
- Υποχρεώνονται στη διατήρηση της ουδετερότητας του φύλου στις προκηρύξεις κενών θέσεων εργασίας και στους τίτλους εργασίας και ότι οι διαδικασίες πρόσληψης δεν κάνουν διακρίσεις ως προς το φύλο
- Δίνουν τη δυνατότητα στους εργαζομένου για εύκολη πρόσβαση στα κριτήρια τα οποία καθορίζουν την αμοιβή τους, των επιπέδων αμοιβής και της μισθολογικής εξέλιξης των εργαζομένων. Καθώς επίσης να διασφαλίζουν πως τα συγκεκριμένα κριτήρια είναι αντικειμενικά και ουδέτερα ως προς το φύλο,
- Ενημερώνουν κάθε χρόνο όλους τους υπαλλήλους τους για το δικαίωμά τους να ζητούν και να λαμβάνουν γραπτές πληροφορίες σχετικά με τον προσωπικό τους μισθό και τα μέσες αμοιβές, κατανεμημένες ανά φύλο για τους συναδέλφους που κάνουν παρόμοια εργασία ή εργασία ίσης αξίας.
- Προσφέρουν πληροφορίες, όπως για το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων και το ποσοστό των γυναικών και ανδρών υπαλλήλων που λαμβάνουν πρόσθετα ή μεταβλητά στοιχεία (αυτή η απαίτηση θα εισαχθεί σταδιακά από τις 7 Ιουνίου 2027, για εργοδότες με πάνω από 100 υπαλλήλους, ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης).
- Συνεργάζονται με τους εκπροσώπους των εργαζομένων για να εντοπίσουν, να διορθώσουν και να προλάβουν μεροληπτικές μισθολογικές διαφορές όταν τα υποβληθέντα μισθολογικά δεδομένα αποκαλύπτουν ένα μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων άνω του 5%, το οποίο δεν μπορεί να αιτιολογηθεί με αντικειμενικά, ουδέτερα ως προς το φύλο κριτήρια και δεν έχει αντιμετωπιστεί εντός 6 μηνών.
4. Τα δε Κράτη-μέλη οφείλουν να:
- διασφαλίζουν την παροχή αναλυτικών εργαλείων ή μεθοδολογιών για την αξιολόγηση και σύγκριση της αξίας διαφόρων θέσεων εργασίας σε επίπεδο εργοδότη
- προσφέρουν τεχνική βοήθεια και εκπαίδευση για να υποστηρίξουν τους εργοδότες με λιγότερους από 250 εργαζομένους στην τήρηση των υποχρεώσεων της οδηγίας
- λαμβάνουν μέτρα για να διασφαλίσουν την ενεργή συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, διατηρώντας την αυτονομία τους και σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και πρακτική.
Από πότε ισχύουν οι νέοι κανόνες
Η οδηγία πρέπει να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο μέχρι τις 7 Ιουνίου 2026. Οι συγκεκριμένοι κανόνες θα πρέπει να εφαρμόζονται από την ημερομηνία αυτή.
Οι γυναίκες στην ΕΕ κερδίζουν κατά μέσο όρο 13% λιγότερο από τους άνδρες συναδέλφους τους. Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων έχει παραμείνει σχεδόν αμετάβλητο την τελευταία δεκαετία.
Η στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 2020-2025 αποτελεί τη βάση για τις εργασίες της Επιτροπής σχετικά με την ισότητα των φύλων και καθορίζει τους πολιτικούς στόχους, περιλαμβάνοντας τη μισθολογική διαφάνεια και τις κύριες πρωτοβουλίες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Η αρχή της ίσης αμοιβής κατοχυρώνεται στο άρθρο 157 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό απαιτεί από τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν την «εφαρμογή της αρχής της ίσης αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών για ίση εργασία ή εργασία ίσης αξίας».
Οι απαγορεύσεις των διακρίσεων λόγω φύλου σε όλα τα στοιχεία και τους όρους αμοιβής ορίζονται στο άρθρο 4 της οδηγίας 2006/54EK.
Νομική προστασία δικαιωμάτων
Τα κράτη μέλη οφείλουν να εξασφαλίζουν ότι:
- οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα να προσφύγουν στη δικαιοσύνη για να επιβάλουν τα δικαιώματά τους για ίση αμοιβή, σε περίπτωση αποτυχίας του συμβιβασμού,
- οι ενώσεις, οι οργανισμοί, οι φορείς ισότητας, οι εκπρόσωποι των εργαζομένων και άλλες οντότητες με νόμιμο ενδιαφέρον να διασφαλίζουν την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών μπορούν να συμμετέχουν σε διοικητικές ή νομικές διαδικασίες,
- οι εργαζόμενοι των οποίων τα δικαιώματα έχουν καταπατηθεί μπορούν να ζητήσουν πλήρη αποζημίωση, που περιλαμβάνει αναδρομικούς μισθούς, σχετικές επιδοτήσεις ή πληρωμές σε είδος, αποζημίωση για χαμένες ευκαιρίες και ηθική βλάβη.
Οι αρμόδιες αρχές ή τα εθνικά δικαστήρια έχουν την εξουσία να διατάσσουν:
- την παύση της παράβασης και την εφαρμογή της αρχής της ίσης αμοιβής,
- την παροχή όλων των σχετικών αποδεικτικών στοιχείων από τους εργοδότες,
- οι εργοδότες οφείλουν να αποδεικνύουν ότι δεν ασκούν διακρίσεις, εάν κινηθεί νομική διαδικασία εναντίον τους,
- η προθεσμία για την υποβολή αξιώσεων ίσης αμοιβής πρέπει να είναι τουλάχιστον 3 έτη,
- οι κυρώσεις, που θα πρέπει να περιλαμβάνουν πρόστιμα, είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές
Κατά την εκτέλεση δημόσιων συμβάσεων ή συμβάσεων παραχώρησης, οι οικονομικοί φορείς (συμπεριλαμβανομένων των υπεργολάβων) πρέπει να τηρούν τις υποχρεώσεις τους που αφορούν την αρχή της ίσης αμοιβής.
Οι εργαζόμενοι και οι εκπρόσωποί τους δεν πρέπει να υφίστανται αντίποινα επειδή έχουν ασκήσει τα δικαιώματά τους σχετικά με την ίση αμοιβή.