Το γεγονός ότι οι γυναίκες εξακολουθούν να κερδίζουν λιγότερα χρήματα από τους άνδρες στις ανεπτυγμένες χώρες είναι τόσο διαδεδομένο, που συχνά περνά απαρατήρητο. Παρά τις βελτιώσεις σε πολλούς τομείς, το μισθολογικό χάσμα των φύλων παραμένει σε σταθερά επίπεδα, χωρίς να παρουσιάζει ουσιαστική σύγκλιση.
Όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του ο Economist, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, το μισθολογικό χάσμα αποτελεί έναν από τους δέκα δείκτες του ετήσιου «δείκτη γυάλινης οροφής», που καταγράφει τη θέση των γυναικών στον εργασιακό χώρο.
Σε αρκετούς τομείς, όπως η εκπροσώπηση στα διοικητικά συμβούλια και στα κοινοβούλια, παρατηρείται σταδιακή πρόοδος. Ωστόσο, στις χώρες του ΟΟΣΑ, ο οποίος αποτελείται κυρίως από οικονομικά ισχυρά κράτη, το διάμεσο μισθολογικό χάσμα διατηρείται στο 11,4%, σημειώνοντας ελαφρά αύξηση από το 11,1% που είχε καταγραφεί το 2020, παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τον περιορισμό του.
Νομοθεσία και διαφάνεια στους μισθούς
Οι περισσότερες χώρες έχουν θεσπίσει εδώ και δεκαετίες νόμους που απαγορεύουν τις διακρίσεις και κατοχυρώνουν την ίση αμοιβή. Από το 2017, η Βρετανία επέβαλε στις μεγάλες επιχειρήσεις τη δημοσιοποίηση των μισθολογικών διαφορών, ακολουθούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ιαπωνία.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, δέκα πολιτείες απαιτούν πλέον από τους εργοδότες να αναφέρουν το ύψος των αμοιβών στις αγγελίες εργασίας. Παρόλα αυτά, το χάσμα παραμένει. Σε χώρες όπως η Αυστραλία και η Ιαπωνία, μάλιστα, παρουσιάζει τάσεις διεύρυνσης.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας και η «ποινή μητρότητας»
Ένας από τους παράγοντες που επηρέασαν τη μισθολογική απόκλιση τα τελευταία χρόνια ήταν η πανδημία, καθώς οι γυναίκες είχαν περισσότερες πιθανότητες να απολυθούν ή να εγκαταλείψουν τη δουλειά τους για να αναλάβουν τη φροντίδα των παιδιών.
Η λεγόμενη «ποινή μητρότητας» εξακολουθεί να επηρεάζει αρνητικά τις επαγγελματικές προοπτικές των γυναικών, ειδικά σε χώρες όπου η φροντίδα των παιδιών είναι ιδιαίτερα ακριβή, όπως η Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Κουλτούρα ανταγωνισμού και αποκλεισμός από υψηλόμισθους κλάδους
Έρευνες δείχνουν ότι οι διαφορές στις σταδιοδρομίες των ανδρών και των γυναικών δεν περιορίζονται μόνο στην ύπαρξη παιδιών. Σύμφωνα με το βιβλίο Fair Shake, των Ναόμι Καν, Τζουν Κάρμποουν και Νάνσι Λέβιτ, οι γυναίκες εξακολουθούν να αποκλείονται από κλάδους υψηλής αμοιβής, όπως οι τράπεζες και η τεχνολογία.
Η έντονα ανταγωνιστική κουλτούρα, όπου οι εργαζόμενοι μάχονται για επιδόματα και προαγωγές, ευνοεί τους άνδρες, οι οποίοι συχνά δημιουργούν δίκτυα υποστήριξης και συμμαχίες, ενώ παράλληλα υιοθετούν επιθετικές στρατηγικές ανέλιξης.
Ανδροκρατούμενοι τομείς και συστηματική υποτίμηση της γυναικείας εργασίας
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πληροφορική, όπου το ποσοστό των γυναικών που αποκτούσαν πτυχία κορυφώθηκε το 1986 και έκτοτε μειώνεται συνεχώς. Σήμερα, οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τους άνδρες να εγκαταλείψουν τον κλάδο της τεχνολογίας.
Μελέτες δείχνουν ότι ακόμα και όταν οι γυναίκες εισέρχονται σε παραδοσιακά ανδροκρατούμενα επαγγέλματα, οι αμοιβές σε αυτούς τους τομείς μειώνονται, γεγονός που υποδηλώνει ότι η εργασία τους υποτιμάται συστηματικά.
Η σεξουαλική παρενόχληση εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό εμπόδιο, καθώς πολλές γυναίκες που την καταγγέλλουν αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο επαγγελματικής υποβάθμισης ή αποκλεισμού από θέσεις υψηλών αποδοχών.
Περιορισμένη εκπροσώπηση σε ηγετικές θέσεις
Παρά τις όποιες προόδους, η επαγγελματική ανέλιξη των γυναικών παραμένει άνιση. Στις μεγάλες αμερικανικές εταιρείες, οι γυναίκες κατέχουν το 43% των συνολικών διευθυντικών θέσεων, αλλά μόλις πρόσφατα ξεπέρασαν το 10% στις θέσεις CEO.
Η ανισότητα αυτή αποκαλύπτει ότι, παρά τη συζήτηση και τις θεσμικές αλλαγές, το μισθολογικό χάσμα και τα εμπόδια στην επαγγελματική εξέλιξη των γυναικών παραμένουν βαθιά ριζωμένα στην εργασιακή κουλτούρα.