Αντί η τεχνολογική πρόοδος και η χρήση αλγορίθμων να ενισχύουν τις παραγωγικές δυνατότητες των επιχειρήσεων ή την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων, φαίνεται να χρησιμοποιούνται σε βάρος του προσωπικού και του χρόνου ανάπαυσής τους.
Κατά τη διάρκεια του Μαΐου, το Υπουργείο Εργασίας αναμένεται να καταθέσει σχέδιο νόμου που θα προβλέπει την προσαρμογή του ημερήσιου και εβδομαδιαίου προγράμματος εργασίας, σε άμεση συνάρτηση με τις εκάστοτε ανάγκες, τις παραγγελίες, τη ροή πελατών ή ακόμα και τις επιθυμίες των προϊσταμένων.
Ίσως κάποιος να πει πως ήδη υπάρχουν περιπτώσεις, όπως σε ένα εργοτάξιο, όπου ο εργαζόμενος παραμένει για να ολοκληρωθεί το έργο. Εκεί, όμως, καταβάλλεται αντίτιμο για τις επιπλέον ώρες, έστω ως μικρή ενίσχυση του εισοδήματος.
Στο νέο μοντέλο, ο υπάλληλος θα ξεκινά την ημέρα του χωρίς να γνωρίζει εάν το ωράριό του θα διαρκέσει οκτώ ή δέκα ώρες. Η ώρα αποχώρησης θα εξαρτάται από τις εξελίξεις της ημέρας. Αν ξεπεράσει το προκαθορισμένο ωράριο, δεν θα αποζημιώνεται επιπλέον, καθώς ενδέχεται να του αφαιρεθούν ώρες σε άλλη βάρδια.
Η πρόταση αυτή σχετίζεται με την καθημερινή ευελιξία στη ρύθμιση του ωραρίου. Οι εργαζόμενοι δεν θα έχουν σαφή εικόνα για τη διάρκεια της εργασιακής τους ημέρας και κατ’ επέκταση δεν θα μπορούν να προγραμματίσουν δραστηριότητες εκτός δουλειάς, ούτε υποχρεώσεις όπως η παραλαβή των παιδιών ή η συμμετοχή σε εξωσχολικές δράσεις.
Το καθεστώς του εργαζόμενου «κατ’ εντολήν» αναμένεται να επεκταθεί μέσω ειδικών συμβάσεων αναμονής ανέργων. Αυτή η διάταξη, αν και υπήρχε ήδη, δεν εφαρμοζόταν καθώς το σύστημα «Εργάνη» απαιτούσε εκ των προτέρων δήλωση των στοιχείων του εργαζομένου.
Με την αναβάθμιση του συστήματος σε «Εργάνη 2» και με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθίσταται πλέον δυνατή η καταγραφή των στοιχείων απασχόλησης ακόμα και λίγο πριν την ανάληψη καθηκόντων. Έτσι, οι εργοδότες δεν θα εκτίθενται σε κυρώσεις για αδήλωτη εργασία.
Οι άνεργοι, μολονότι θα έχουν συνάψει συμβάσεις με εργοδότες, θα εργάζονται μόνο όταν λάβουν σχετικό σήμα – μήνυμα ή τηλεφώνημα – και θα πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμοι να παρουσιαστούν στο καθορισμένο σημείο.
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το ενδεχόμενο αυτές οι ειδοποιήσεις να γίνονται από τρίτο φορέα, δηλαδή έναν ενδιάμεσο εργοδότη, ο οποίος με τη σειρά του θα διαθέτει τους εργαζομένους για λίγες ώρες ή ημέρες σε διαφορετικές επιχειρήσεις.
Όλα τα παραπάνω εντάσσονται σε ένα σύστημα που βασίζεται σε νέους αλγόριθμους που έχει αναπτύξει το Υπουργείο Εργασίας στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης. Το αποτέλεσμα είναι η διαρκής απορρόφηση του ελεύθερου χρόνου των εργαζομένων, τόσο από τις μετακινήσεις όσο και από την αδυναμία προγραμματισμού ελεύθερων δραστηριοτήτων.
Οι νέες ρυθμίσεις για συμβάσεις «αναμονής» και ημερήσια προσαρμογή του χρόνου εργασίας, αποτελούν ακόμη δύο βήματα στην κατεύθυνση της μεγαλύτερης ευελιξίας, με στόχο τη μείωση του κόστους της υπερωριακής απασχόλησης. Το βάρος δίνεται στην υποτίμηση της εργασίας αντί στην αναβάθμιση της παραγωγής μέσω καινοτομίας ή επενδύσεων.
Στο μεταξύ, με συνεχείς αλλαγές στο νομικό πλαίσιο, το εργατικό δίκαιο έχει αποδυναμωθεί, καθώς προβλέπεται:
- Η δυνατότητα μετατροπής πλήρους σε μερική απασχόληση μέσω ατομικής σύμβασης.
- Η διευθέτηση των ωρών εργασίας σε μηνιαία βάση, επίσης κατόπιν ατομικής συμφωνίας.
- Η εργασία κατά το Σάββατο με 40% επιπλέον αμοιβή με απόφαση του εργοδότη.
- Η άρση της υποχρεωτικής ανάπαυσης 48 συνεχόμενων ωρών.
- Η κατάργηση αποζημίωσης απόλυσης για τους πρώτους έξι μήνες δοκιμαστικής περιόδου.
- Η μη υποχρέωση επαναπρόσληψης ακόμα και σε περιπτώσεις παράνομης απόλυσης.
- Η κατάργηση πρόσθετης ασφάλισης για εργασία σε αργίες και υπερωρίες, με συνέπεια την περικοπή της μελλοντικής σύνταξης.