Σε μια συμφωνία μείζονος σημασίας κατέληξαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία, αναφορικά με τους φυσικούς πόρους της δεύτερης, έπειτα από δύο μήνες καθυστερήσεων και παρατεταμένων επαφών. Ταυτόχρονα, οι δύο πλευρές προχώρησαν στην από κοινού σύσταση επενδυτικού ταμείου, το οποίο θα χρηματοδοτήσει την ανασυγκρότηση της χώρας.
Σύμφωνα με επίσημη ενημέρωση από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, η συμφωνία επικεντρώνεται στα σπάνια μέταλλα και ορυκτά, τα οποία χαρακτηρίζονται στρατηγικής σημασίας για την αμερικανική πλευρά. Η εξέλιξη θεωρείται καθοριστικής σημασίας για την Ουκρανία, καθώς ενδέχεται να έχει συσχετιστεί με την εξασφάλιση περαιτέρω στρατιωτικής υποστήριξης από την Ουάσινγκτον.
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, είχε από τον περασμένο Φεβρουάριο εκφράσει την επιθυμία να εξασφαλίσει πρόσβαση στα ουκρανικά αποθέματα σπάνιων γαιών, χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία «αντάλλαγμα» για την οικονομική ενίσχυση πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που έχει ήδη προσφέρει η Ουάσινγκτον στο Κίεβο.
Παρότι οι συνομιλίες είχαν διακοπεί λόγω μιας φορτισμένης συνάντησης ανάμεσα στον Τραμπ και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, γεγονός που επιβράδυνε την πρόοδο, η συμφωνία τελικά επιτεύχθηκε.
Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε αρχικά θέσει ως όρο την πρόσβαση στα κοιτάσματα της Ουκρανίας, θεωρώντας το ως ανταπόδοση για τη στρατιωτική στήριξη που παρασχέθηκε από την κυβέρνηση Μπάιντεν μετά την ρωσική εισβολή του 2022. Αν και στην αρχή υπήρξε διστακτικότητα από την ουκρανική πλευρά, τελικά αποδέχτηκε τη συμφωνία, με αντάλλαγμα διαχρονικές επενδυτικές δεσμεύσεις.
Κατά την επίσημη τελετή υπογραφής, ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ ανέφερε ότι η συμφωνία επιβεβαιώνει τη βούληση των δύο εθνών για «διαρκή ειρήνη και ευημερία» στο ουκρανικό έδαφος. Δήλωσε επίσης πως «κανένα κράτος ή άτομο που συνέβαλε στον ρωσικό πολεμικό μηχανισμό δεν θα επωφεληθεί από την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας».
Ο πρόεδρος Τραμπ από την πλευρά του δήλωσε ότι «η αμερικανική παρουσία στο έδαφος θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για επιβλαβείς παράγοντες», ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο προειδοποίησε πως οι ΗΠΑ μπορεί να αποχωρήσουν πλήρως από κάθε διαμεσολαβητική προσπάθεια αν δεν υπάρξει ουσιαστική πρόοδος προς μια ειρηνική διευθέτηση.
Η συμφωνία που υπεγράφη την Τετάρτη μεταξύ Ουάσινγκτον και Κιέβου, προβλέπει την από κοινού χρηματοδότηση –σε ισότιμη βάση– έργων που αφορούν την εξόρυξη ορυκτών, υδρογονανθράκων και φυσικού αερίου στην Ουκρανία, όπως γνωστοποίησε η υπουργός Οικονομίας της Ουκρανίας, Γιούλια Σβιριντένκο, η οποία βρίσκεται σε επίσημη επίσκεψη στην αμερικανική πρωτεύουσα.
«Το έγγραφο στην τρέχουσα εκδοχή του είναι εγγύηση επιτυχίας για τις δυο χώρες μας, την Ουκρανία και τις ΗΠΑ», ανέφερε η Σβιριντένκο σε εκτενή ανάρτησή της στο Facebook, επισημαίνοντας ότι η Ουκρανία θα διατηρήσει «πλήρως» την «ιδιοκτησία» και τον «έλεγχο» των φυσικών της πόρων.
Όπως διευκρίνισε ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Ντένις Σμύγκαλ, η συμφωνία περιλαμβάνει:
- Τη δημιουργία ενός Ταμείου Ανοικοδόμησης, με ίση συμμετοχή ΗΠΑ και Ουκρανίας.
- Καμία υποχρέωση αποπληρωμής της αμερικανικής στρατιωτικής συνδρομής από το 2022 και μετά.
- Όλα τα έσοδα του ταμείου θα επενδύονται εκ νέου στην ουκρανική επικράτεια.
- Πλήρη διατήρηση της εθνικής κυριαρχίας της Ουκρανίας στους φυσικούς της πόρους και τη σχετική υποδομή.
Η Ουκρανία φιλοξενεί περίπου το 5% των παγκόσμιων αποθεμάτων ορυκτών πρώτων υλών, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών ποσοτήτων γραφίτη, μαγγανίου, τιτανίου και λιθίου. Ωστόσο, μεγάλο τμήμα αυτών των αποθεμάτων βρίσκεται σε περιοχές που τελούν υπό ρωσικό έλεγχο, κάτι που καθιστά δύσκολη την αξιοποίησή τους.
Η συμφωνία υπογράφεται σε μια περίοδο έντασης, καθώς ο Τραμπ πιέζει για επίλυση της σύρραξης μέσω εδαφικών παραχωρήσεων – μια προσέγγιση που ο Ζελένσκι απορρίπτει κατηγορηματικά, ιδίως σε ό,τι αφορά την Κριμαία.
Σχετικά με τα ουκρανικά ορυκτά Η κυβέρνηση του Κιέβου υπολογίζει ότι περίπου το 5% των «κρίσιμων ορυκτών» του πλανήτη βρίσκεται εντός της Ουκρανίας.
Η συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας αφορά σε κοιτάσματα, μεταξύ άλλων, 19 εκατομμυρίων τόνων γραφίτη, στοιχείο που –σύμφωνα με την κρατική Γεωλογική Υπηρεσία της Ουκρανίας– κατατάσσει τη χώρα στις πέντε κορυφαίες παγκοσμίως για την παραγωγή του συγκεκριμένου ορυκτού. Ο γραφίτης αποτελεί βασικό υλικό στην κατασκευή μπαταριών για ηλεκτρικά οχήματα.
Εκτός από αυτό, η Ουκρανία διαθέτει πλούσιες ποσότητες τιτανίου και λιθίου. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται επίσης ότι στο έδαφός της υπάρχουν σημαντικά αποθέματα από τα λεγόμενα σπάνια στοιχεία –μια ομάδα 17 μεταλλικών στοιχείων– που χρησιμοποιούνται ευρέως σε στρατιωτικά συστήματα, ηλεκτρονικά εξαρτήματα, ανεμογεννήτριες και άλλες κρίσιμες τεχνολογικές εφαρμογές. Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί έχουν δεχθεί αμφισβητήσεις.
Πολλά από τα κοιτάσματα αυτά τελούν υπό ρωσική κατοχή. Όπως ανέφερε η Ουκρανή υπουργός Οικονομικών Yulia Svyrydenko, φυσικοί πόροι αξίας 350 δισεκατομμυρίων δολαρίων (περίπου 277 δισεκατομμυρίων λιρών) βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε περιοχές υπό ρωσικό έλεγχο.