Σε ηλικία 103 ετών έφυγε από τη ζωή η Μάργκοτ Φριντλέντερ, μια από τις πιο εμβληματικές μορφές επιζώντων του Ολοκαυτώματος, η οποία αφιέρωσε τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής της στην ευαισθητοποίηση των νέων για τα εγκλήματα του ναζισμού και τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.
Η Φριντλέντερ γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1921 σε εβραϊκή οικογένεια. Η μητέρα και ο αδελφός της δολοφονήθηκαν στο Άουσβιτς, ενώ η ίδια συνελήφθη και στάλθηκε στο στρατόπεδο του Τερεζίν (Τερέζιενσταντ), από όπου τελικά επέζησε. Μετά τον πόλεμο, εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ μαζί με τον μελλοντικό σύζυγό της, επίσης επιζώντα.
Το 2010, στα 88 της χρόνια, επέστρεψε στη Γερμανία, παρά τις αντιρρήσεις συγγενών και φίλων. Η ίδια είχε δηλώσει πως επέστρεψε για να μιλήσει στα παιδιά και τους νέους, να γίνει “μάρτυρας της μνήμης” και να απλώσει το χέρι συμφιλίωσης. Το μήνυμα που επαναλάμβανε σε εκατοντάδες σχολικές επισκέψεις ήταν σαφές και ανθρώπινο: «Να είστε άνθρωποι. Δεν υπάρχει εβραϊκό ή χριστιανικό αίμα – υπάρχει μόνο ανθρώπινο αίμα».
Πρόλαβε να δει την ιστορία της να μεταφέρεται σε ντοκιμαντέρ, να εκδοθεί σε απομνημονεύματα και να τιμηθεί διεθνώς, από τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έως και τη γερμανική προεδρία. Το καλοκαίρι του 2024, έγινε εξώφυλλο στη γερμανική Vogue, σύμβολο ελπίδας και δύναμης, όπου μίλησε για την «αποστολή της να προειδοποιεί για την άνοδο της ακροδεξιάς και του αντισημιτισμού».
Το Ίδρυμα Μάργκοτ Φριντλέντερ τόνισε ότι η δράση της δεν περιοριζόταν στη μνήμη, αλλά επεκτεινόταν στη μαχητική υπεράσπιση της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Η ίδια επρόκειτο να τιμηθεί με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Αξίας από τον πρόεδρο της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, τιμή που δεν πρόλαβε να παραλάβει.
Αντιδράσεις για τον θάνατό της:
- Ο πρόεδρος Σταϊνμάιερ δήλωσε: «Η Μάργκοτ Φριντλέντερ δώρισε στη χώρα μας τη συμφιλίωση – παρόλα όσα της έκαναν οι Γερμανοί όταν ήταν νέα».
- Η πρόεδρος της Bundestag, Γιούλια Κλέκνερ, μίλησε για μια «γενναιόδωρη μάρτυρα που άγγιξε τους ανθρώπους με τη συμπόνοια της».
- Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς την χαρακτήρισε ως «μία από τις ισχυρότερες φωνές της εποχής μας», σημειώνοντας ότι «μας εμπιστεύθηκε την ιστορία της και είναι δική μας υποχρέωση να τη συνεχίσουμε».