Οι πρώτες απευθείας διαβουλεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας για τον τερματισμό της σύρραξης που ξεκίνησε την άνοιξη του 2022 πρόκειται να λάβουν χώρα στην Κωνσταντινούπολη.
Όπως αναφέρει η ρωσική πλευρά, τα δεδομένα έχουν διαφοροποιηθεί λόγω των αλλαγών στο πεδίο της μάχης. Ωστόσο, τα πάγια αιτήματα παραμένουν: η μη ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία του NATO, την οποία η Μόσχα θεωρεί απειλή για την ασφάλειά της στα σύνορά της.
Η Ρωσία επιμένει να αναγνωριστεί η κυριαρχία της σε τέσσερις ουκρανικές περιοχές – Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια – που βρίσκονται υπό μερικό έλεγχο της, καθώς και στην Κριμαία, η οποία έχει ενσωματωθεί από το 2014. Τον περασμένο Μάρτιο, ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ είχε δηλώσει πως η «διεθνής αναγνώριση» αυτών των εδαφών ως ρωσικών αποτελεί βασική προϋπόθεση για λύση.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν είχε επικαλεστεί διάφορες δικαιολογίες για την επέμβαση στην Ουκρανία, επικεντρώνοντας στην ανάγκη «προστασίας» των ρωσόφωνων πληθυσμών και την «αποναζιστικοποίηση» της χώρας, την οποία θεωρεί ελεγχόμενη από αντίπαλες δυτικές δυνάμεις.
Παράλληλα, η Μόσχα ζητεί να σταματήσουν οι αποστολές στρατιωτικού εξοπλισμού από τη Δύση και να απομακρυνθούν ακραίες ουκρανικές εθνικιστικές οργανώσεις. Ο Πούτιν έχει επίσης προτείνει την εγκαθίδρυση μεταβατικής διοίκησης υπό την εποπτεία του ΟΗΕ, πρόταση που περιλαμβάνει και την απομάκρυνση του Ζελένσκι από την ηγεσία.
Ο Ρώσος πρόεδρος αμφισβητεί τη νομιμοποίηση του Ουκρανού ομολόγου του, καθώς –όπως υποστηρίζει– η θητεία του έληξε τον Μάιο του 2024. Παρά το γεγονός ότι λόγω της εμπόλεμης κατάστασης δεν μπορούν να διεξαχθούν εκλογές, η Μόσχα αμφισβητεί την παραμονή του στην εξουσία. Υποστηρίζει, επίσης, ότι η ανατροπή του προηγούμενου φιλορωσικού καθεστώτος στο Κίεβο το 2014 έγινε μέσω «πραξικοπήματος».
Η ουκρανική πλευρά επιμένει στην πλήρη αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων από τα ουκρανικά εδάφη, κάτι που αποτελεί κεντρική θέση, καθώς από το 2014 η χώρα έχει υποστεί τεράστιο ανθρώπινο και υλικό κόστος για να υπερασπιστεί την εδαφική της ακεραιότητα, με βάση τα σύνορα που καθορίστηκαν κατά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.
Το ζήτημα της Κριμαίας συνεχίζει να είναι εξαιρετικά ευαίσθητο. Ο Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι η ουκρανική χερσόνησος, με κυρίως ρωσόφωνο πληθυσμό, δεν πρόκειται να παραχωρηθεί, επικαλούμενος το Σύνταγμα της χώρας που καθορίζει την Κριμαία ως ουκρανική επικράτεια.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας επιμένει πως οι σύμμαχοι του πρέπει να του παράσχουν σαφείς «εγγυήσεις ασφαλείας» ώστε να αποτραπεί ενδεχόμενη μελλοντική εισβολή μετά την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ουκρανία έχει επανειλημμένα ζητήσει να ενταχθεί στη συμμαχία του NATO, αίτημα που απορρίπτεται κατηγορηματικά τόσο από τη ρωσική κυβέρνηση όσο και από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ.
Ως εναλλακτική, το Κίεβο έχει θέσει προς συζήτηση την ιδέα να εγκατασταθεί στη χώρα διεθνής στρατιωτική δύναμη με τη στήριξη του NATO, ώστε να διασφαλιστεί η ειρήνη. Πρόταση που επίσης έχει απορριφθεί από τη ρωσική πλευρά.
Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ουάσινγκτον απαιτούν εδώ και εβδομάδες την εφαρμογή μιας «χωρίς όρους» εκεχειρίας διάρκειας 30 ημερών ως προϋπόθεση για την έναρξη συνομιλιών.
Το περασμένο σαββατοκύριακο, οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκοί σύμμαχοι της Ουκρανίας παρουσίασαν τελεσίγραφο στη Μόσχα, ζητώντας αποδοχή της κατάπαυσης του πυρός, απειλώντας σε αντίθετη περίπτωση με σκληρές κυρώσεις.
Ο Πούτιν, μέχρι τώρα, έχει απορρίψει τις προτάσεις περί ανακωχής, θεωρώντας πως κάτι τέτοιο θα έδινε στις ουκρανικές δυνάμεις το περιθώριο να ανασυγκροτηθούν και να ενισχυθούν από τους δυτικούς υποστηρικτές τους.
Ωστόσο, υπό την πίεση αυτών των εξελίξεων, πρότεινε οι συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών να γίνουν στην Κωνσταντινούπολη. Αυτές θα είναι οι πρώτες επαφές των δύο χωρών από την άνοιξη του 2022, όταν οι προηγούμενες προσπάθειες σε Λευκορωσία και Τουρκία δεν κατάφεραν να σταματήσουν τις εχθροπραξίες.