Σε μια απόφαση που αναμένεται να προκαλέσει ευρύτερο προβληματισμό για τη διαχείριση οικογενειακών διαφορών στη χώρα, το Οικογενειακό Δικαστήριο Λεμεσού επέβαλε ποινή φυλάκισης 15 ημερών σε μητέρα, η οποία για τέσσερα συνεχή έτη παραβίαζε δικαστικό διάταγμα, παρεμποδίζοντας την επικοινωνία του ανήλικου παιδιού της με τον πατέρα του. Παράλληλα, ενεργοποιήθηκε και προηγούμενη καταδίκη της, διάρκειας 25 ημερών, η οποία είχε τεθεί σε τριετή αναστολή από το 2022.
Η εν λόγω υπόθεση δεν είναι απλώς άλλη μία προσθήκη στον κατάλογο των οικογενειακών διαφορών που φθάνουν ενώπιον της Δικαιοσύνης. Αντιθέτως, αναδεικνύει με ιδιαίτερη ένταση ένα χρόνιο και βαθιά ανησυχητικό φαινόμενο: τη συστηματική και ατιμώρητη αποξένωση του ενός γονέα από τη ζωή του παιδιού, όχι ως αποτέλεσμα δικαστικής απόφασης βάσει τεκμηριωμένων κινδύνων, αλλά ως πράξη αυθαίρετης και εκδικητικής απόφασης του έτερου γονέα.
Στην παρούσα περίπτωση, το δικαστήριο διαπίστωσε ότι η μητέρα παραβίαζε κατ’ εξακολούθηση την υποχρέωσή της να επιτρέπει την επικοινωνία του πατέρα με τον 7χρονο γιο του. Παρά την αρχική της καταδίκη, η οποία συνοδεύτηκε μάλιστα από ελαφρυντικά λόγω «μεταμέλειας» και του κινδύνου να απομακρυνθεί η ίδια από το παιδί εν μέσω εορτών, η καταδικασθείσα συνέχισε ανενόχλητα την ίδια πρακτική. Η άρνησή της να συμμορφωθεί δεν μπορεί παρά να εκληφθεί ως προμελετημένη απαξίωση της Δικαιοσύνης και ανεξήγητη επιμονή στην ψυχολογική αποκοπή ενός παιδιού από τον πατέρα του.
Πρόκειται για στάση που υπερβαίνει τα όρια μιας ιδιωτικής αντιδικίας και εισέρχεται στην επικράτεια της κακοποιητικής συμπεριφοράς, με σοβαρές και ενίοτε μη αναστρέψιμες συνέπειες στην ψυχική υγεία του ανηλίκου. Η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει προ πολλού αναγνωρίσει τη γονεϊκή αποξένωση ως μορφή ψυχολογικής βίας και ενδοοικογενειακής κακοποίησης. Ωστόσο, το κυπριακό θεσμικό πλαίσιο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τέτοιες περιπτώσεις με ενοχική επιείκεια, περιοριζόμενο συχνά σε συστάσεις και αναστολές ποινών.
Η παρούσα απόφαση, αν και καθυστερημένη, συνιστά μία από τις ελάχιστες φορές που το δικαστικό σώμα επιλέγει να επιβάλει κυρώσεις με πραγματικό αντίκτυπο. Δυστυχώς, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι απαιτήθηκαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια αποχής του πατέρα από τη ζωή του παιδιού για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο.
Το πλέον ανησυχητικό είναι πως, ενώ η μητέρα οδηγήθηκε τελικώς στη φυλακή, ο πατέρας της υπόθεσης βρέθηκε την ίδια ημέρα αντιμέτωπος με πρόστιμο ύψους 1.500 ευρώ για δική του παραβίαση διατάγματος, γεγονός που γεννά εύλογα ερωτήματα για την ασυμμετρία με την οποία επιβάλλονται οι κυρώσεις σε ανάλογες περιπτώσεις.
Η ανάγκη για ένα σαφές, ενιαίο και υποχρεωτικό νομικό πλαίσιο συνεπιμέλειας είναι πλέον επιτακτική. Οι αποφάσεις των δικαστηρίων δεν μπορούν να εξαρτώνται από υποκειμενικές κρίσεις ούτε να εναπόκεινται στη διακριτική ευχέρεια των γονέων. Τα παιδιά δεν αποτελούν ιδιοκτησία κανενός. Η ανατροφή και η συναισθηματική τους ασφάλεια απαιτούν την παρουσία και των δύο γονέων, εκτός αν συντρέχουν αποδεδειγμένοι λόγοι απομάκρυνσης.
Η Πολιτεία οφείλει να εγκαταλείψει την αδράνεια και να θωρακίσει με επάρκεια τόσο τη Δικαιοσύνη όσο και τους επαγγελματίες που εμπλέκονται στη διαχείριση οικογενειακών διαφορών. Η Δικαιοσύνη δεν μπορεί να περιορίζεται στον ρόλο του απλού θεατή, ούτε να παρεμβαίνει κατόπιν εορτής. Αντιθέτως, οφείλει να προλαμβάνει, να παρεμβαίνει άμεσα και να προστατεύει τα παιδιά από τη σιωπηρή βία που ασκείται στο όνομά τους.
Η κοινωνία δεν μπορεί πλέον να κλείνει τα μάτια. Για κάθε παρόμοια υπόθεση που βγαίνει στο φως, δεκάδες άλλες εξελίσσονται σιωπηρά, πίσω από τις κλειστές πόρτες της ιδιωτικότητας και των δήθεν «οικογενειακών θεμάτων». Ήρθε η ώρα να αναγνωρίσουμε τη γονεϊκή αποξένωση ως αυτό που πραγματικά είναι: μια μορφή ψυχικού τραυματισμού που συντελείται με την ανοχή της πολιτείας.