Η κοινοβουλευτική διαδικασία για το νομοσχέδιο του ανανεωμένου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας συνεχίζεται στη Βουλή. Όπως ανέφερε στην τοποθέτησή του ο πρωθυπουργός, βασικός στόχος είναι η ενίσχυση της οδικής ασφάλειας και η εξάλειψη της αταξίας και παραβατικότητας στους δρόμους. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι προβλέπονται αυστηρότερα πρόστιμα, καθώς και η οριστική αφαίρεση διπλώματος για επικίνδυνη ή επαναλαμβανόμενη παραβατική συμπεριφορά. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην υπερβολική ταχύτητα, την κατανάλωση αλκοόλ, τη μη χρήση ζώνης ασφαλείας και προστατευτικού κράνους. Παράλληλα, ανακοίνωσε ότι πιλοτικά τα δρομολόγια μετρό και τραμ θα επεκταθούν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες τα Σαββατοκύριακα, ώστε να περιοριστεί η χρήση ΙΧ από τους νέους.
Ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε επίσης την τοποθέτηση 1.500 καμερών ελέγχου, ενώ θα ξεκινήσει δοκιμαστικά και η εγκατάστασή τους σε οχήματα αστικής συγκοινωνίας για την εποπτεία των λεωφορειολωρίδων. Όπως επισήμανε, οι λωρίδες αυτές αποδεσμεύονται από ΙΧ και ταξί, επιτρέποντας τη διέλευση μόνο σε οχήματα ΑμεΑ και αυτοκίνητα με μηδενικούς ρύπους. Τα πρόστιμα θα αποστέλλονται ψηφιακά μέσω gov.gr και τα αντίστοιχα ποσά θα διατίθενται αποκλειστικά για ενέργειες που σχετίζονται με την οδική ασφάλεια.
Κλιμακούμενες ποινές βάσει παραβατικότητας
Σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους, στον νέο ΚΟΚ εισάγεται σύστημα αυξανόμενων ποινών για παραβάσεις που διαχρονικά οδηγούν σε σοβαρά τροχαία περιστατικά, με στόχο την αποτροπή τους.
Ειδικότερα, καθιερώνεται κλιμακωτό σύστημα προστίμων και κυρώσεων, μέσω του οποίου αυστηροποιούνται οι ποινές για οδηγούς που υποτροπιάζουν σε επικίνδυνες συμπεριφορές, αλλά και σε περιπτώσεις που η παράβαση συνδέεται με τροχαίο ατύχημα.
Στις παραβάσεις για τις οποίες προβλέπεται αυτός ο τύπος ποινών περιλαμβάνονται η κατανάλωση αλκοόλ πριν την οδήγηση, η παραβίαση STOP ή κόκκινου σηματοδότη, η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση, η σημαντική υπέρβαση ορίου ταχύτητας, η συμμετοχή σε αυτοσχέδιους αγώνες και η κυκλοφορία με μοτοσικλέτα χωρίς προστατευτικό κράνος.
Η φιλοσοφία της νέας προσέγγισης εστιάζει στη δημιουργία ασφαλέστερων συνθηκών μετακίνησης και στη διαφύλαξη της ανθρώπινης ζωής.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η χρήση κινητού κατά την οδήγηση – το 2024 αποτέλεσε την τρίτη συχνότερη αιτία τροχαίων στη χώρα. Εφεξής, ακόμη κι αν δεν υπάρξει ατύχημα, η χρήση κινητού τιμωρείται με 350 ευρώ πρόστιμο και αφαίρεση διπλώματος για ένα μήνα. Σε περίπτωση πρώτης υποτροπής, το πρόστιμο εκτοξεύεται στα 1.000 ευρώ και η άδεια αφαιρείται για έξι μήνες. Στη δεύτερη υποτροπή επιβάλλεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για 12 μήνες. Εάν όμως έχει προκληθεί ατύχημα, η πρώτη υποτροπή επισύρει πρόστιμο 2.000 ευρώ και τετραετή στέρηση άδειας, ενώ στη δεύτερη επιβάλλεται 4.000 ευρώ πρόστιμο και απώλεια διπλώματος για οκτώ χρόνια.
Ποινικές ευθύνες σε περιπτώσεις ατυχήματος
Ανεξαρτήτως του αριθμού των παραβάσεων, η πρόκληση ατυχήματος ενέχει πλέον ποινική ευθύνη, βάσει του άρθρου 290Α του Ποινικού Κώδικα. Σε περιπτώσεις σοβαρών σωματικών βλαβών ή ζημιών σε κοινωφελείς υποδομές προβλέπεται κάθειρξη έως 10 έτη, σε θανατηφόρα ατυχήματα από 10 έως 20 έτη, ενώ αν υπάρξουν πολλαπλές απώλειες ζωής η ποινή φτάνει έως τα ισόβια.
Άλλο παράδειγμα είναι η παράλειψη χρήσης κράνους από δικυκλιστές. Το 2023, σχεδόν τέσσερις στους δέκα θανόντες σε τροχαία επέβαιναν σε δίκυκλο, ενώ η χρήση κράνους στη χώρα μας υπολείπεται σημαντικά σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ειδικά από τους συνεπιβάτες.
Επί του παρόντος, η κύρωση προβλέπει δίμηνη στέρηση διπλώματος και πινακίδων, ενώ για τους συνεπιβάτες ισχύει πρόστιμο 50 ευρώ. Με το νέο σύστημα, η μη χρήση κράνους επιφέρει 350 ευρώ πρόστιμο και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες. Στην πρώτη υποτροπή προβλέπεται 1.000 ευρώ και εξάμηνη αφαίρεση άδειας, ενώ στη δεύτερη διπλασιάζονται οι ποινές. Αν ο συνεπιβάτης δεν φορά κράνος, τόσο εκείνος όσο και ο οδηγός επιβαρύνονται με 350 ευρώ πρόστιμο έκαστος, ακόμη και αν ο οδηγός φορά κανονικά το κράνος του.
Η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, που ενοχοποιείται για το 25% των θανάτων στην άσφαλτο το 2024, αντιμετωπίζεται με αυστηρότερες ρυθμίσεις, βάσει τριών κατηγοριών επήρειας.
Η πρώτη αφορά τιμές 0,50 – 0,80 γρ./λ., με πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για 30 ημέρες. Στη δεύτερη (0,80 – 1,10 γρ./λ.) το πρόστιμο φτάνει τα 700 ευρώ και η άδεια αφαιρείται για 90 ημέρες. Το όχημα σε αυτές τις περιπτώσεις ακινητοποιείται και μεταφέρεται σε χώρο φύλαξης. Η πρώτη υποτροπή ανεβάζει το πρόστιμο στα 1.000 ευρώ και το δίπλωμα αφαιρείται για 6 μήνες, ενώ η δεύτερη οδηγεί σε χρηματική ποινή 2.000 ευρώ και ετήσια απώλεια διπλώματος.
Η τρίτη και βαρύτερη κατηγορία αφορά ποσοστό άνω των 1,10 γρ./λ. Στην πρώτη παράβαση το πρόστιμο είναι 1.200 ευρώ και το δίπλωμα αφαιρείται για έξι μήνες, ενώ το όχημα παραμένει σε ακινησία και φυλάσσεται. Αν υπάρξει υποτροπή, το πρόστιμο φτάνει τα 2.000 ευρώ με επταετή αφαίρεση διπλώματος, και σε επαναλαμβανόμενη υποτροπή 4.000 ευρώ και απώλεια άδειας για δέκα χρόνια. Πέρα από τα διοικητικά μέτρα, προβλέπεται ποινή φυλάκισης από δύο μήνες έως πέντε έτη, και στέρηση στοιχείων κυκλοφορίας από δέκα ημέρες έως έξι μήνες.
Το άρθρο 290Α του Ποινικού Κώδικα εφαρμόζεται και σε αυτήν την περίπτωση.
Άξιο αναφοράς είναι και το παράδειγμα της παραβίασης STOP, παράβαση που ευθύνεται για το 16% των τροχαίων του 2022 στην Ελλάδα. Η νέα νομοθεσία διαφοροποιεί τις ποινές ανάλογα με το αν υπάρχει ή όχι ατύχημα, και τις αυξάνει για οδηγούς που υποτροπιάζουν.
Χωρίς να έχει προκληθεί σύγκρουση, η πρώτη παράβαση οδηγεί σε πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για έναν μήνα. Στην πρώτη επανάληψη, οι κυρώσεις ανέρχονται σε 1.000 ευρώ και 180 ημέρες στέρηση διπλώματος. Στη δεύτερη υποτροπή προβλέπεται 2.000 ευρώ πρόστιμο.
Εφόσον υπάρξει τροχαίο, η πρώτη φορά επιφέρει 700 ευρώ και δίμηνη αφαίρεση άδειας. Η πρώτη υποτροπή οδηγεί σε τετραετή στέρηση διπλώματος και 2.000 ευρώ, ενώ σε δεύτερη υποτροπή η ποινή αυξάνεται στα 4.000 ευρώ και αφαιρείται η άδεια για οκτώ χρόνια. Και εδώ, ισχύουν οι κυρώσεις που προβλέπονται από το άρθρο 290Α του Ποινικού Κώδικα.
Ο νέος ΚΟΚ φέρνει αναλυτικές διατάξεις για παραβάσεις όπως η οδήγηση υπό την επήρεια, η χρήση κινητού, η ταχύτητα και η μη χρήση κράνους
«Ψηφίζουμε ναι επί της αρχής», ανέφερε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Τάσος Νικολαΐδης. «Θετική η κατηγοριοποίηση των παραβάσεων και η απενοχοποίηση του οχήματος, όμως η αυστηροποίηση των ποινών από μόνη της δεν είναι πανάκεια», υπογράμμισε ο Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος από τον ΣΥΡΙΖΑ. «Το νομοσχέδιο έχει εισπρακτική λογική», σχολίασε ο βουλευτής του ΚΚΕ Βασίλης Μεταξάς. «Δεν βρήκε τον δρόμο της στο ν/σ όλη η δουλειά που έχει κάνει η επιτροπή οδικής ασφάλειας», δήλωσε η Ζωή Κωνσταντοπούλου.