Τις θέσεις της σχετικά με τα εξώτατα όρια της υφαλοκρηπίδας της Λιβύης στη Μεσόγειο κατέθεσε με ρηματική διακοίνωση προς τον ΟΗΕ η κυβέρνηση της Τρίπολης, υπογεγραμμένη στις 27 Μαΐου 2025, καταγγέλλοντας ευθέως τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό της Ελλάδας. Η κίνηση αυτή έρχεται ως συνέχεια των αιτιάσεων της διοίκησης Ντμπέιμπα, με αφορμή το τουρκολιβυκό μνημόνιο που είχε υπογραφεί το 2019 από την κυβέρνηση Σάραζ και το οποίο η Αθήνα χαρακτηρίζει παράνομο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη ρηματική διακοίνωση υποβλήθηκε πριν από εκείνη της 20ής Ιουνίου, η οποία είχε ερέθισμα την προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού από την Ελλάδα για την αδειοδότηση ερευνών υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές νότια της Κρήτης.
Η Λιβύη, μέσω αυτής της διακοίνωσης – που καταχωρήθηκε σύμφωνα με τη συνήθη διαδικασία των Ηνωμένων Εθνών – διαβιβάζει τα «απώτατα όρια της υφαλοκρηπίδας της στη Μεσόγειο», συμπεριλαμβάνοντας και αναλυτικό χάρτη που περιγράφει τη δική της επίσημη θέση.
Η Τρίπολη περιλαμβάνει ρητά το τουρκολιβυκό μνημόνιο στη ρηματική της ανακοίνωση, παραπέμποντας και σε παλαιότερες επιστολές που είχε αποστείλει στον ΟΗΕ. Παρουσιάζει τον δικό της Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, στον οποίο ενσωματώνεται το τουρκολιβυκό μνημόνιο, χαρακτηρίζοντας άκυρη τη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου. Επιπλέον, κατηγορεί την Ελλάδα ότι με τον χωροταξικό της σχεδιασμό παραβιάζει τις θαλάσσιες αρμοδιότητες της Λιβύης στη Μεσόγειο, ακολουθώντας το προηγούμενο του τουρκολιβυκού μνημονίου, παρακάμπτοντας την Κρήτη και υιοθετώντας τη θεωρία πως τα νησιά δεν έχουν δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Στο παράρτημα του Σχεδίου, η Τρίπολη αναφέρει:
«Πρώτον, η Λιβύη και η Τουρκία υπέγραψαν στις 27 Νοεμβρίου 2019 μνημόνιο συμφωνίας για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο Θάλασσα. Το εν λόγω Μνημόνιο Συνεννόησης κατατέθηκε αρμοδίως στη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών σύμφωνα με το άρθρο 102 του Χάρτη στις 11 Δεκεμβρίου 2019 και αποτελεί δίκαιη λύση που επιτεύχθηκε με βάση το διεθνές δίκαιο.
»Ούτε η Ελλάδα, ούτε η Αίγυπτος έχουν κυριαρχικά δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές που οριοθετούνται μεταξύ της Λιβύης και της Τουρκίας σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
»Δεύτερον, η Λιβύη θεωρεί ότι η Συμφωνία του 2020 για την οριοθέτηση των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου είναι άκυρη (null and void) καθώς δεν συνάδει με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, ιδίως με την αρχή της ευθιδικίας.
»Οι προσπάθειες της Ελλάδας και της Αιγύπτου να ορίσουν και να αδειοδοτήσουν περιοχές για δραστηριότητες που αφορούν έρευνες για υδρογονάνθρακες το 2014 και το 2021 αντίστοιχα, και πιο πρόσφατα, τον Απρίλιο του 2024, η έγκριση της Ελλάδας για έρευνες υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Λιβύης στη Μεσόγειο Θάλασσα.»
Η διακοίνωση της Λιβύης αναφέρεται εκτενώς στη συνέχιση των ερευνών από την ελληνική πλευρά, οι οποίες κατά την άποψη της Τρίπολης παραβλέπουν τα δικαιώματα της Λιβύης, αλλά και παραβιάζουν βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας μεταξύ κρατών με αντικείμενες ακτές.
Η λιβυκή ανακοίνωση δεν περιορίζεται μόνο στη Μεσόγειο αλλά επεκτείνεται και στο Ιόνιο, υποστηρίζοντας ότι η ελληνική ανακήρυξη ΑΟΖ στην περιοχή αυτή στις 17 Απριλίου 2025 παραβιάζει τη λιβυκή υφαλοκρηπίδα, καθώς τα νότια όρια που χάραξε η Αθήνα δεν απέχουν ισόρροπα από τις ακτές Λιβύης και Ελλάδας.
Παράλληλα, η Λιβύη απορρίπτει ως αβάσιμες τις ελληνικές και αιγυπτιακές διεκδικήσεις, χαρακτηρίζοντάς τις «μαξιμαλιστικές και παράνομες», επιμένοντας πως διατηρεί όλα τα νόμιμα δικαιώματά της επί του βυθού, του υπεδάφους αλλά και των υπερκείμενων υδάτων.
Η Τρίπολη ξεκαθαρίζει ότι θεωρεί τα θαλάσσια σύνορά της με την Ελλάδα να βασίζονται στη μέση γραμμή ανάμεσα στις ηπειρωτικές ακτές των δύο χωρών, αγνοώντας πλήρως τη νομική υπόσταση των ελληνικών νησιών, με επίκεντρο την Κρήτη.
Στη ρηματική της διακοίνωση επαναφέρει αναλυτικά τις συντεταγμένες των θαλάσσιων ορίων της, στηριζόμενη στη συμφωνία του 2019 με την Τουρκία, προσδιορίζοντας το πλαίσιο μέχρι και τα θαλάσσια σύνορα με Ιταλία, Μάλτα και Τυνησία.
Η λιβυκή πλευρά δηλώνει έτοιμη να διαπραγματευθεί με όλα τα παράκτια κράτη της περιοχής, στη βάση του διεθνούς δικαίου και του αμοιβαίου σεβασμού, καλώντας Ελλάδα και Αίγυπτο να αναστείλουν τις άδειες ερευνών μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία.
Στην τοποθέτησή του στο in, ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου Πέτρος Λιάκουρας, υπογραμμίζει ότι η Λιβύη με τη διακοίνωση αυτή καταθέτει απόψεις υπερβολικές, παραγνωρίζοντας την ύπαρξη της Κρήτης, φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο το τουρκολιβυκό μνημόνιο και παραβιάζοντας ταυτόχρονα και δικαιώματα της Αιγύπτου.
Παράλληλα, ο καθηγητής υποδεικνύει ότι η Λιβύη επιχειρεί να κλείσει παράνομα τον Κόλπο της Σύρτης, ένα θέμα που στο παρελθόν είχε προκαλέσει στρατιωτική αντίδραση από τις ΗΠΑ το 1986. Καταλήγει ότι οι λιβυκές χαράξεις για αιγιαλίτιδα και συνορεύουσα ζώνη είναι νομικά έωλες, ενώ για την αλιευτική ζώνη απαιτούνται συμφωνίες με γειτονικές χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.
Ο καθηγητής τονίζει επίσης ότι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός δεν ισοδυναμεί με ανακήρυξη ή οριοθέτηση ΑΟΖ και δεν παράγει νομικά δεσμευτικά αποτελέσματα χωρίς συμφωνία.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές του Υπουργείου Εξωτερικών, η Ελλάδα έχει ήδη απαντήσει στο παρελθόν στις λιβυκές αιτιάσεις και θεωρεί τη νέα διακοίνωση της Τρίπολης χωρίς νομική βάση και δίχως έννομες συνέπειες. Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι το διεθνές δίκαιο δεν καθορίζεται από μονομερείς ενέργειες αλλά από συμφωνίες, και η Αθήνα παραμένει προσηλωμένη στο Δίκαιο της Θάλασσας και στις συμμαχίες της.
Η λιβυκή πλευρά κλείνει τη διακοίνωσή της αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για διάλογο, ωστόσο η στάση της δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τις πραγματικές προθέσεις της ως προς την αποδοχή των ελληνικών θέσεων και την απόρριψη του τουρκολιβυκού μνημονίου.