Χθες δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση το νέο σχέδιο νόμου της υπουργού Εργασίας, Νίκης Κεραμέως, το οποίο προβλέπει πλήρη ευθυγράμμιση των ωραρίων με τις ανάγκες της επιχείρησης και δίνει τη δυνατότητα συνεχούς 13ωρης απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη.
Στην επίσημη παρουσίαση στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εργασίας επισημαίνεται: «Σήμερα, ένας εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα να εργάζεται κατ’ εξαίρεση έως 13 ώρες ημερησίως σε δύο ή περισσότερους εργοδότες. Με το νομοσχέδιο, η δυνατότητα 13ωρης απασχόλησης επεκτείνεται και σε εργαζόμενους που απασχολούνται σε έναν εργοδότη».
Στην ίδια ανάλυση αναγνωρίζεται ότι η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις λίγες χώρες της ΕΕ που υιοθετούν μια τέτοια ρύθμιση. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, «από τα 27 κράτη – μέλη της ΕΕ, πάνω από 10 χώρες αναγνωρίζουν με άμεσο ή έμμεσο τρόπο τη δυνατότητα 13ωρης ημερήσιας υπερωριακής εργασίας».
Το σχέδιο νόμου εγκρίθηκε στις 29 Ιουνίου από το υπουργικό συμβούλιο υπό τον πρωθυπουργό και πλέον παίρνει τον δρόμο για τη Βουλή μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Αποτελεί συνέχεια των προηγούμενων παρεμβάσεων: της κατάργησης του 8ωρου με τον νόμο Χατζηδάκη τον Ιούνιο του 2021, του νομοσχεδίου Γεωργιάδη τον Σεπτέμβριο του 2023 και της υπουργικής απόφασης Κεραμέως για τη διευθέτηση υπερωριών που εφαρμόστηκε από 1η Ιουλίου πέρυσι.
Οι διατάξεις του νομοσχεδίου
Τα άρθρα 5, 6 και 7 συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς ρυθμίζουν τον χρόνο εργασίας και τη μετατροπή συμβάσεων σε «εκ περιτροπής απασχόληση». Εκεί περιγράφεται –χωρίς να αναφέρεται ρητά– η δυνατότητα 13ωρης ημερήσιας απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη, με πλήρη προσαρμογή του ωραρίου στις ανάγκες της επιχείρησης. Αυτό ουσιαστικά μετατρέπει σε «λάστιχο» τα όρια εργασίας, υπερωριών και κάθε σταθερά της εργατικής νομοθεσίας.
Το σχέδιο παρουσιάζει την όλη διαδικασία ως «συνεννόηση» εργοδότη και εργαζόμενου, παραβλέποντας το γεγονός ότι πρόκειται για μια σχέση άνιση, με την πλάστιγγα υπέρ της εργοδοτικής πλευράς, ιδιαίτερα στις μεγάλες εταιρείες και τους επιχειρηματικούς ομίλους.
Στο άρθρο 5 αναφέρεται πως «κατά την κατάρτιση της σύμβασης εργασίας ή κατά τη διάρκειά της, ο εργοδότης και ο εργαζόμενος μπορούν με έγγραφη ατομική σύμβαση να συμφωνήσουν κάθε μορφή απασχόλησης εκ περιτροπής». Διευκρινίζεται ότι «εκ περιτροπής απασχόληση θεωρείται η απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το έτος ή και συνδυασμός αυτών κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο». Προστίθεται ότι «ο εκ περιτροπής απασχολούμενος δύναται να απασχοληθεί πέρα από το πλήρες ημερήσιο ωράριο» με βάση τα όρια και τις αμοιβές που αλλάζουν στο ίδιο το νομοσχέδιο.
Για τις μεγάλες επιχειρήσεις όπου ισχύει συμβατικό ωράριο 40 ωρών την εβδομάδα, δίνεται η δυνατότητα «περιόδου αυξημένης απασχόλησης», με δύο επιπλέον ώρες καθημερινά, οι οποίες αφαιρούνται από άλλες περιόδους «μειωμένης απασχόλησης». Η εναλλαγή αυτή μπορεί να φτάνει έως 12 μήνες, χωρίς να είναι μικρότερη από μία εβδομάδα.
Αντί για μείωση ωρών, ο εργαζόμενος μπορεί να λάβει ρεπό ή επιπλέον ημέρες άδειας με αποδοχές. Παράλληλα, σε περίπτωση περιορισμού δραστηριοτήτων, ο εργοδότης έχει τη δυνατότητα –αντί να καταγγείλει τις συμβάσεις– να επιβάλει εκ περιτροπής εργασία έως και 9 μήνες μέσα στο ίδιο έτος.
Το 13ωρο
Η πρόβλεψη για 13 ώρες εργασίας την ημέρα «κρύβεται» μέσα στη λογική των «μέσων όρων». Στο άρθρο 7 αναφέρεται ότι «ο μέσος όρος των ωρών εβδομαδιαίας εργασίας κατά την περίοδο αναφοράς παραμένει στις σαράντα (40) ώρες», χωρίς να υπολογίζονται οι υπερωρίες. Προσδιορίζεται ότι οι ώρες απασχόλησης δεν μπορούν να ξεπερνούν τις 48 την εβδομάδα, κατά μέσο όρο.
Με αυτά τα δεδομένα, μόνο ως ειρωνεία ακούγεται η πρόβλεψη του νομοσχεδίου ότι «ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να αρνηθεί την παροχή της επιπλέον αυτής εργασίας, αν δεν είναι σε θέση να την εκτελέσει και η άρνησή του δεν είναι αντίθετη με την καλή πίστη. Αυτή η άρνηση του εργαζομένου να παράσχει την επιπλέον εργασία δεν συνιστά λόγο καταγγελίας της σύμβασης εργασίας του».
Δεδομένου ότι από το 2019 έχει καταργηθεί η υποχρέωση αιτιολόγησης απολύσεων από τον εργοδότη, η συγκεκριμένη πρόβλεψη θεωρείται κενή περιεχομένου και δεν παρέχει ουσιαστική προστασία στη βούληση του εργαζομένου, παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργείου Εργασίας.