Ανησυχητικά είναι τα ευρήματα της πανευρωπαϊκής έρευνας ESPAD 2024, που αποκαλύπτει πως σημαντικό ποσοστό 16χρονων μαθητών στην Ελλάδα —αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη— κάνει χρήση ουσιών, καταναλώνει αλκοόλ, καπνίζει, παίζει τυχερά παιχνίδια ή παρουσιάζει υπερβολική ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με συνέπειες για τη σωματική και ψυχική τους υγεία.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 37 χώρες με τη συνεργασία του Οργανισμού της ΕΕ για τα Ναρκωτικά (EUDA). Στην Ελλάδα, την υλοποίησε το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας “Κώστας Στεφανής” (ΕΠΙΨΥ), για έβδομη συνεχόμενη τετραετία.
Η Ελλάδα πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο
Τα ποσοστά των 16χρονων στη χώρα μας ξεπερνούν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο:
- Στη χρήση κάνναβης και στην ευκολία πρόσβασης σε αυτή.
- Στην κατανάλωση αλκοόλ (εκτός της μέθης, όπου κινείται κοντά στον μέσο όρο).
- Στο κάπνισμα, τόσο παραδοσιακών όσο και ηλεκτρονικών τσιγάρων.
- Στην ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια.
Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση σχεδόν σε όλους τους δείκτες σε σχέση με το 2019, ιδίως όσον αφορά τη χρήση ουσιών και την υπερβολική χρήση κοινωνικών μέσων και ηλεκτρονικών παιχνιδιών.
Χρήση ουσιών
- 13% των 16χρονων έχουν κάνει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας, κυρίως κάνναβης (11%).
- 34% θεωρούν εύκολη την πρόσβαση στην κάνναβη.
- 6,2% έκαναν χρήση μέσα στον τελευταίο μήνα, ενώ 2% δοκίμασαν πριν τα 13 τους.
- 4,8% έχουν κάνει χρήση άλλης παράνομης ουσίας εκτός κάνναβης.
Το ποσοστό αυτό (13%) είναι το υψηλότερο που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα τα τελευταία 25 χρόνια.
Εισπνεόμενες ουσίες
- 11% των μαθητών έχουν δοκιμάσει ουσίες όπως κόλλα, βενζίνη ή σπρέι για ευφορική δράση.
- Παρά τη μείωση από το 2019, η Ελλάδα παραμένει πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (7,5%).
Ψυχοδραστικά φάρμακα
- 15% έχουν κάνει μη ιατρική χρήση φαρμάκων, όπως ηρεμιστικά ή ισχυρά παυσίπονα.
- 26% θεωρούν εύκολη την πρόσβαση σε τέτοια φάρμακα.
- Το ποσοστό αυτό διπλασιάστηκε από το 2019 (3,5% → 7,8%).
Αλκοόλ
- 92% θεωρούν εύκολη την πρόσβαση στο αλκοόλ.
- 86% έχουν καταναλώσει, 59% το έκαναν τον τελευταίο μήνα.
- 37% ήπιαν υπερβολικά (5+ ποτά στη σειρά) και 13% μέθυσαν τον τελευταίο μήνα.
Παρά τη μείωση της συνολικής κατανάλωσης σε βάθος 25ετίας, η υπερβολική κατανάλωση και η μέθη αυξήθηκαν από το 2019.
Κάπνισμα
- 54% έχουν καπνίσει παραδοσιακό ή ηλεκτρονικό τσιγάρο.
- 36% κάπνισαν τον τελευταίο μήνα και 19% καπνίζουν καθημερινά.
- Η Ελλάδα ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (48%) και παρουσιάζει σημαντική αύξηση από το 2019 (43% → 54%).
Τυχερά παιχνίδια
- 36% των 16χρονων έχουν στοιχηματίσει χρήματα τον τελευταίο χρόνο, κυρίως σε επίγεια καταστήματα (92%) και διαδικτυακές πλατφόρμες (72%).
- 7% θεωρούνται πιθανά εθισμένοι στον τζόγο.
Η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (22%).
Ηλεκτρονικά παιχνίδια
- 71% έπαιξαν ηλεκτρονικά παιχνίδια τον τελευταίο μήνα.
- 9,2% αφιερώνουν πάνω από 4 ώρες σε σχολική ημέρα και 21% τα Σαββατοκύριακα.
- 21% δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω της υπερβολικής ενασχόλησης, με το ποσοστό να αυξάνεται ιδιαίτερα στα κορίτσια.
Μέσα κοινωνικής δικτύωσης
- 48% των 16χρονων αναφέρουν προβλήματα από την υπερβολική χρήση των social media, όπως μειωμένη διάθεση ή παρατηρήσεις από τους γονείς.
- Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σταθερά από το 2015 (36%) σε 44% το 2019 και 48% το 2024, παρόμοιο με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Η συνολική εικόνα δείχνει ότι, παρά τις μικρές μειώσεις σε επιμέρους δείκτες, η Ελλάδα παραμένει σταθερά πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε κατανάλωση ουσιών, κάπνισμα και χρήση αλκοόλ, ενώ αυξάνεται συνεχώς η εξάρτηση των εφήβων από τα ψηφιακά μέσα και τις συμπεριφορές υψηλού κινδύνου.