Από τις αρχές του 2026 καταργείται σε επίπεδο ΕΕ η τελωνειακή απαλλαγή για δέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ και όλα τα πακέτα από τρίτες χώρες θα περνούν πλέον από πλήρεις τελωνειακές διαδικασίες, με επιβολή δασμών και σχετικών τελών διαχείρισης. Την απόφαση έλαβε την Πέμπτη το ECOFIN, με την Ελλάδα και τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκο Πιερρακάκη να στηρίζουν σθεναρά το μέτρο ως αναγκαίο για τον υγιή ανταγωνισμό, την προστασία των εσόδων και την ασφάλεια των προϊόντων.
Η αλλαγή πυροδοτεί συζήτηση ανάμεσα σε καταναλωτές και επιχειρήσεις, οι οποίοι πλέον εξετάζουν προσεκτικά τις συνέπειες και τα οφέλη της νέας πραγματικότητας. Για την Ελλάδα, η προώθηση του μέτρου θεωρείται σημαντική για την εξισορρόπηση των συμφερόντων ανάμεσα στον καταναλωτή, το εγχώριο εμπόριο και το κράτος, κλείνοντας τα «παράθυρα» που δημιούργησε η εκρηκτική άνοδος του ηλεκτρονικού εμπορίου τις τελευταίες δεκαετίες.
Στα θετικά σημεία εντάσσεται η μείωση του αθέμιτου ανταγωνισμού από επιχειρήσεις εκτός ΕΕ, η ενίσχυση των δημοσίων εσόδων, η αποτροπή εισόδου ακατάλληλων προϊόντων που δεν συμβαδίζουν με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τα περιβαλλοντικά οφέλη από τον περιορισμό παραγωγής φθηνών ειδών αμφίβολης ποιότητας. Στον αντίποδα, αναμένονται αυξήσεις στις τελικές τιμές πολύ φθηνών προϊόντων λόγω δασμών και τελών διαχείρισης, πιθανή επιβάρυνση ευάλωτων ομάδων με χαμηλά εισοδήματα, κίνδυνος καθυστερήσεων στις τελωνειακές διαδικασίες και νέα κόστη για ταχυδρομεία, τελωνεία και εταιρείες ταχυμεταφορών. Επιπλέον, το ύψος του τέλους διαχείρισης, που εκτιμάται στα 1,5-2 ευρώ ανά δέμα, μένει να καθοριστεί.
Το ECOFIN αποφάσισε επίσπευση της εφαρμογής από το 2028 στις αρχές του 2026, υιοθετώντας μια αρχική απλοποιημένη διαδικασία για την είσοδο όλων των δεμάτων στο τελωνείο, ενώ από το 2028 θα εφαρμοστούν αυστηρότερες ρυθμίσεις μέσω νέας ευρωπαϊκής πλατφόρμας που θα διαχειρίζεται ηλεκτρονικά την εκκαθάριση αγορών από e-shops τρίτων χωρών. Τα κράτη-μέλη καλούνται να καταθέσουν προτάσεις υλοποίησης μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου, με στόχο ένα σύστημα που θα λειτουργήσει το συντομότερο δυνατό εντός του 2026, χωρίς να δημιουργήσει συμφόρηση στα τελωνεία λόγω του μεγάλου όγκου μικροδεμάτων.
Για τους καταναλωτές, κάθε δέμα από τρίτη χώρα θα αξιολογείται για δασμούς, ανεξαρτήτως αξίας, ενώ πέραν του ΦΠΑ που ήδη καταβάλλεται κατά την αγορά μέσω IOSS/checkout, θα προστεθούν δασμοί και το τέλος διεκπεραίωσης, αυξάνοντας την τελική τιμή στα πολύ φθηνά προϊόντα. Η πρόβλεψη για επιπλέον χρέωση περίπου 2 ευρώ ανά πακέτο παραμένει υπό πολιτική διαπραγμάτευση.
Η αλλαγή στοχεύει άμεσα τις πλατφόρμες τύπου Temu, Shein, Banggood, Trendyol και τις αντίστοιχες αγορές μέσω e-bay, οι οποίες αξιοποίησαν το όριο των 150 ευρώ για να στηρίξουν το μοντέλο των υπερβολικά χαμηλών τιμών και των δωρεάν αποστολών. Το νέο καθεστώς θα επιβαρύνει τις παραγγελίες με δασμούς και τέλη, περιορίζοντας τα πλεονεκτήματά τους έναντι ευρωπαϊκών e-shops. Το ενδεχόμενο καθυστερήσεων στα τελωνεία απαιτεί εκσυγχρονισμό συστημάτων, ενώ αναμένεται αύξηση λειτουργικών εξόδων για τις ξένες πλατφόρμες.
Για τα ευρωπαϊκά και ελληνικά e-shops, η αλλαγή δημιουργεί πιο δίκαιους όρους ανταγωνισμού, καθώς τα φθηνά εισαγόμενα προϊόντα δεν θα αποφεύγουν πλέον δασμούς. Η Ελλάδα, ως σημαντική πύλη εισόδου κινεζικών προϊόντων, πρωταγωνίστησε στην προσπάθεια επίσπευσης των αλλαγών, μαζί με τη Γαλλία.
Η κατάργηση της απαλλαγής κρίθηκε αναγκαία λόγω της εκρηκτικής αύξησης μικροδεμάτων από τρίτες χώρες, η οποία οδήγησε σε απώλειες εσόδων αλλά και σε στρεβλώσεις στην αγορά μέσω υποκοστολογήσεων και καταστρατηγήσεων. Η ΕΕ επιδιώκει πλέον ισότιμους κανόνες, καλύτερο έλεγχο ποιότητας και ασφάλειας προϊόντων και περιορισμό πρακτικών «fast fashion» που επιβαρύνουν το περιβάλλον.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σημείωσε ότι «από εδώ και στο εξής, όλα τα δέματα θα περνούν από κανονικές τελωνειακές διαδικασίες», ενώ ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Σταύρος Καφούνης υπογράμμισε την ανάγκη να κλείσει η «κερκόπορτα» του αθέμιτου ανταγωνισμού. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης ανέφερε ότι «η Ελλάδα στηρίζει πλήρως το μέτρο» ζητώντας εφαρμογή στις αρχές του 2026. Σύμφωνα με ευρωπαϊκούς αξιωματούχους, έως και τα δύο τρίτα των μικροδεμάτων δηλώνονται υποτιμολογημένα, κάτι που αναμένεται να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά μόνον με την κατάργηση της εξαίρεσης και αυστηρότερη επιβολή.