Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ενέκρινε με ψηφοφορία του χθες Δευτέρα, το σχέδιο του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που μεταξύ άλλων προβλέπει την ανάπτυξη διεθνούς ένοπλης αποστολής (Διεθνούς Δύναμης Σταθεροποίησης – ISF), μετά από πιέσεις της Ουάσιγκτον, η οποία προειδοποιούσε για τον κίνδυνο αναζωπύρωσης του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας.
Δεκατρία μέλη του Συμβουλίου τάχθηκαν υπέρ του κειμένου, το οποίο ο αμερικανός πρεσβευτής στα Ηνωμένα Έθνη, Μάικ Γουόλτς, χαρακτήρισε «ιστορικό και εποικοδομητικό». Η Ρωσία και η Κίνα επέλεξαν την αποχή.
Το αμερικανικό σχέδιο, το οποίο πέρασε από διαδοχικές τροποποιήσεις κατά τη διάρκεια ευαίσθητων διαβουλεύσεων, «υιοθετεί» επί της ουσίας την πρωτοβουλία Τραμπ που κατέστησε δυνατή, στις 10 Οκτωβρίου, την εφαρμογή μιας εύθραυστης εκεχειρίας στον παλαιστινιακό θύλακα, ύστερα από πάνω από δύο χρόνια πολεμικών συγκρούσεων μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, οι οποίες πυροδοτήθηκαν από την επίθεση της οργάνωσης στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Η πρώτη αντίδραση της Χαμάς
Η Χαμάς ανταποκρίθηκε άμεσα στην απόφαση, απορρίπτοντας την έγκριση της Διεθνούς Δύναμης Σταθεροποίησης και υποστηρίζοντας πως «δεν ανταποκρίνεται στα δικαιώματα και τις ανάγκες των Παλαιστινίων, ευνοεί την ισραηλινή κατοχή και επιδιώκει να επιβάλει διεθνή κηδεμονία στον θύλακα, στην οποία αντιτίθενται οι Παλαιστίνιοι και οι παρατάξεις της αντίστασης». Σε ανάρτησή της στο Telegram επισήμανε ότι «το ψήφισμα επιβάλλει έναν διεθνή μηχανισμό κηδεμονίας στη Λωρίδα της Γάζας, τον οποίο ο λαός μας και οι παρατάξεις του απορρίπτουν».
Η οργάνωση υποστήριξε επίσης ότι η δύναμη, όπως προβλέπεται, δεν είναι ουδέτερη, καθώς «η ανάθεση στη διεθνή αποστολή καθηκόντων που περιλαμβάνουν τον αφοπλισμό της αντίστασης, την καθιστά μέρος της σύγκρουσης υπέρ της κατοχής». Τόνισε πως κάθε διεθνής δύναμη θα έπρεπε να αναπτύσσεται αποκλειστικά στα σύνορα, με ρόλο την επίβλεψη της ανακωχής και υπό πλήρη εποπτεία του ΟΗΕ.
Παράλληλα, σύμφωνα με το Reuters, το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα επιμένει ότι «η αντίσταση κατά του Ισραήλ με κάθε μέσο είναι νόμιμη» και ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται να παραδώσει τον οπλισμό του. Νωρίτερα, εκπρόσωπος της Χαμάς είχε δηλώσει στο Al Jazeera ότι η οργάνωση απορρίπτει κάθε μορφή ξένου ελέγχου στη Γάζα.
Αύξηση της δημοτικότητας της Χαμάς
Η Wall Street Journal μετέδωσε ότι η μείωση της παραβατικότητας και η συνέχιση της ένοπλης αντίστασης έχουν συμβάλει στο να ανακτήσει η Χαμάς την επιρροή της και να επιβάλει ενισχυμένο έλεγχο στο εσωτερικό της Γάζας, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, αναλυτές και μαρτυρίες Παλαιστινίων. Καθώς η εκεχειρία τέθηκε σε εφαρμογή και ο ισραηλινός στρατός αποσύρθηκε από ορισμένες περιοχές, μέλη της Χαμάς επανεμφανίστηκαν ως δύναμη εσωτερικής ασφάλειας, με τους κατοίκους να διαπιστώνουν μείωση περιστατικών λεηλασιών και εγκληματικότητας.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η οργάνωση ελέγχει σήμερα περίπου το 47% της Γάζας, δηλαδή την περιοχή δυτικά της λεγόμενης κίτρινης γραμμής που καθορίζει το όριο αποχώρησης του ισραηλινού στρατού στο πλαίσιο της πρώτης φάσης του σχεδίου Τραμπ. Το υπόλοιπο 53% παραμένει υπό τον έλεγχο των ισραηλινών δυνάμεων. Αυτή η ενίσχυση της επιρροής της Χαμάς ενδέχεται να δυσκολέψει τη μετάβαση στη δεύτερη φάση του σχεδίου, η οποία απαιτεί τον αφοπλισμό της οργάνωσης και την πλήρη αποχώρησή της από τον δημόσιο βίο της Γάζας, προκειμένου ο ισραηλινός στρατός να αντικατασταθεί από διεθνή δύναμη.
Η «πράσινη» και η «κόκκινη» ζώνη
Ο Guardian, επικαλούμενος αμερικανικά στρατιωτικά έγγραφα, αναφέρει ότι οι ΗΠΑ εξετάζουν τη μακροπρόθεσμη διαίρεση της Γάζας σε μια «πράσινη ζώνη» υπό διεθνή και ισραηλινή εποπτεία, όπου θα ξεκινήσει η ανοικοδόμηση, και μια «κόκκινη ζώνη» που θα παραμείνει κατεστραμμένη. Οι ξένες δυνάμεις θα αναπτυχθούν αρχικά στην ανατολική Γάζα, μαζί με ισραηλινά στρατεύματα, αφήνοντας την περιοχή διαιρεμένη από την υπάρχουσα «κίτρινη γραμμή».
Αυτά τα σχέδια εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη δέσμευση των ΗΠΑ να μετατρέψουν την εκεχειρία σε βιώσιμη πολιτική λύση που θα περιλαμβάνει παλαιστινιακή κυριαρχία σε ολόκληρη τη Γάζα, όπως είχε δεσμευθεί ο Ντόναλντ Τραμπ. Παρά το ψήφισμα του ΟΗΕ, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, επανέλαβε την αντίθεσή του στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, αφήνοντας ανοιχτό το ερώτημα κατά πόσο το Ισραήλ θα συναινέσει στην εφαρμογή των προτάσεων.
Δυσκολίες στη συγκρότηση της πολυεθνικής δύναμης
Ο Urban Coningham, αναλυτής του Royal United Services Institute, υπογραμμίζει ότι η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη δεύτερη φάση του σχεδίου Τραμπ, αφού «προσφέρει νομιμοποίηση και εντολή» στην ανάπτυξη της Διεθνούς Δύναμης Σταθεροποίησης. Με αυτή τη θεσμική βάση, χώρες που θα κληθούν να συνεισφέρουν στρατεύματα και ανθρωπιστική βοήθεια θα έχουν ξεκάθαρο πλαίσιο για τη συμμετοχή τους.
Το ψήφισμα καθορίζει και συγκεκριμένες αρμοδιότητες για τη Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης, μεταξύ των οποίων η υποστήριξη της αποστρατιωτικοποίησης της Γάζας — διαδικασία που παραμένει ασαφής και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια.
Ωστόσο, η συγκέντρωση της πολυεθνικής δύναμης φαίνεται δύσκολη. Ο βασιλιάς Αμπντάλα της Ιορδανίας ξεκαθάρισε στο BBC ότι η χώρα του δεν πρόκειται να αποστείλει στρατεύματα, ενώ αντίστοιχη θέση έχουν λάβει και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η κυβέρνηση Νετανιάχου απορρίπτει κάθε ενδεχόμενο συμμετοχής της Τουρκίας, ενώ χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν, η Ινδονησία και το Μαρόκο εμφανίζονται πλέον διστακτικές, παρά τις αρχικές τους τοποθετήσεις.
Η απουσία της Διεθνούς Δύναμης Σταθεροποίησης καθιστά εξαιρετικά δύσκολη τη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας και την έναρξη της ανοικοδόμησης από το Συμβούλιο Ειρήνης, καθιστώντας τη σύστασή της βασικό προαπαιτούμενο για το μέλλον της Γάζας, σύμφωνα με τον Coningham στον Guardian.