Θερμή από το αναγνωστικό κοινό, όπως φανερώνουν οι πωλήσεις, αλλά και ιδιαίτερα αιχμηρή από ένα ευρύ και ετερόκλητο κομμάτι της πολιτικής σκηνής ήταν η αντίδραση στο βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα. Μέσα σε λίγες ώρες από την κυκλοφορία του, η «Ιθάκη» μετατράπηκε από ένα βαρύνουσας σημασίας εκδοτικό εγχείρημα σε κεντρικό πολιτικό γεγονός.
Η τοποθέτηση του βιβλίου (Gutenberg) στα ράφια των βιβλιοπωλείων χθες το πρωί συνοδεύτηκε από καταιγισμό αντιδράσεων ήδη μέχρι το απόγευμα. Πολλοί έσπευσαν να το αγοράσουν, τα κοινωνικά δίκτυα κατακλύστηκαν από σχόλια, τα τηλεοπτικά πάνελ το ανέδειξαν σε πρώτο θέμα και πολιτικά πρόσωπα τοποθετήθηκαν δημόσια.
Οι αντιδράσεις αυτές κάλυπταν όλο το φάσμα: από αναλύσεις, υπαινιγμούς και προσεκτικές τοποθετήσεις έως έντονη κριτική, ειρωνείες και απαξιωτικά σχόλια. Ειδικά οι αρνητικές παρεμβάσεις προήλθαν από ένα ευρύ πεδίο πολιτικών παραγόντων που απλώνεται από το Μέγαρο Μαξίμου μέχρι τον χώρο του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ – και κυρίως από όσους αναφέρονται στο βιβλίο των 732 σελίδων.
Ο Αλέξης Τσίπρας είχε προϊδεάσει για τις αντιδράσεις, δηλώνοντας ότι «θα φάω ξύλο» και σημειώνοντας πως στο βιβλίο «κάνω αναφορές σε πρόσωπα και δεν τα κολακεύω». Ο πρώην πρωθυπουργός εμφανίζεται πολλές φορές αυτοκριτικός, επαναλαμβάνοντας ότι «ήταν δική μου ευθύνη», αλλά παράλληλα ασκεί δριμεία κριτική σε όλες τις κυβερνητικές εκδοχές της Νέας Δημοκρατίας αυτής της περιόδου, σε πλευρές του ΠΑΣΟΚ, αλλά και σε στελέχη με τα οποία συμπορεύτηκε στον ΣΥΡΙΖΑ.
Η κριτική προς τις κυβερνήσεις της ΝΔ είναι σχετικά ενιαία, με ιδιαίτερη έμφαση στις περιόδους Σαμαρά και Μητσοτάκη. Ωστόσο, στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ οι αποτιμήσεις διαφοροποιούνται έντονα. Σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν στο σημείο της πλήρους αποστασιοποίησης, όπως στις αναφορές για τον Νίκο Παππά και τον Παύλο Πολάκη, όπου σχολιάζονται τόσο οι πολιτικές επιλογές όσο και προσωπικές τακτικές. Σε άλλα στελέχη, όπως η Έφη Αχτσιόγλου, ο Αλέξης Χαρίτσης και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, αποδίδονται χαρακτηρισμοί όπως διστακτικότητα ή περιχαράκωση, που θεωρείται ότι δυσχέραναν κρίσιμες περιόδους, από τη διαπραγμάτευση έως την εσωκομματική λειτουργία. Για άλλοτε κορυφαία στελέχη που έχουν πλέον αποχωρήσει, όπως ο Γιάνης Βαρουφάκης και η Ζωή Κωνσταντοπούλου, γίνεται λόγος για «εγωκεντρικές» ή «ναρκισσιστικές» συμπεριφορές που επηρέασαν τις εξελίξεις.
Οι αντιδράσεις από τον πολιτικό κόσμο υπήρξαν αντίστοιχα πολυεπίπεδες. Από την κυβέρνηση, ο Παύλος Μαρινάκης σχολίασε ειρωνικά ότι το βιβλίο θυμίζει «Μαρξ και Γκραούτσο Μαρξ», παρότι λίγα 24ωρα νωρίτερα ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε αφήσει να διαφανεί ότι υπάρχει πρόβλεψη για τις πολιτικές επιπτώσεις της κυκλοφορίας του. Από το ΠΑΣΟΚ επικράτησε διάθεση αποστασιοποίησης, με τον Ανδρέα Σπυρόπουλο να υποστηρίζει ότι «ο κύκλος αυτής της συζήτησης έχει κλείσει». Παράλληλα, ο Μανώλης Όθωνας διέψευσε ότι το 2015 είχε διατυπωθεί πρόταση συγκυβέρνησης προς τη Φώφη Γεννηματά.
Το ΚΚΕ αντιμετώπισε το βιβλίο ως επιβεβαίωση των επιλογών του την περίοδο 2012-2015, με τον Δημήτρη Κουτσούμπα να σχολιάζει πως αν το κόμμα είχε στηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ, «θα είχε συμμετάσχει σε έναν τραγέλαφο».
Οι έντονες αντιδράσεις προήλθαν από όσους θίγονται περισσότερο στις σελίδες της «Ιθάκης»: ο Παύλος Πολάκης δήλωσε ότι θα απαντήσει, η Ζωή Κωνσταντοπούλου χαρακτήρισε τον Αλέξη Τσίπρα «προδότη», ενώ ο Στέφανος Κασσελάκης επέλεξε ξανά το TikTok για να τοποθετηθεί. Αντιθέτως, χαμηλούς τόνους κράτησε ο Νίκος Παππάς, παρά το γεγονός ότι η κριτική προς το πρόσωπό του είναι εξίσου αιχμηρή.
Το «κύμα» των αντιδράσεων αναμένεται να συνεχιστεί και πιθανώς να ενταθεί τις επόμενες ημέρες, καθώς ο δημόσιος διάλογος δείχνει να κινείται σε πολλά επίπεδα, με φόντο και τα σενάρια για τις μελλοντικές κινήσεις του πρώην πρωθυπουργού και τις συζητήσεις για νέο πολιτικό εγχείρημα.
Όλα δείχνουν ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν σκοπεύει να αφήσει αναπάντητα όσα ακούγονται. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι πρώτες τοποθετήσεις του αναμένονται να είναι ουσιαστικές και ηχηρές στην επίσημη παρουσίαση της «Ιθάκης», η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 3 Δεκεμβρίου στο θέατρο «Παλλάς» στο κέντρο της Αθήνας. Πρόκειται για μια εκδήλωση που ήδη προεξοφλείται ότι θα αποτελέσει σημαντικό πολιτικό γεγονός και θα τροφοδοτήσει νέο κύκλο αντιπαραθέσεων και συζητήσεων.