Σημαντικές αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο, τις πρώτες μετά από οκτώ δεκαετίες, παρουσίασε ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης, μιλώντας στο ΕΡΤnews. Όπως υπογράμμισε, οι νέες διατάξεις «προσαρμόζουν τον Αστικό Κώδικα στα σύγχρονα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα», με βασικούς άξονες την προστασία των κληρονόμων από υπέρογκα βάρη, την καθιέρωση των κληρονομικών συμβάσεων και νέες ρυθμίσεις για ζευγάρια που συμβιώνουν χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης.
Ο κ. Φλωρίδης τόνισε ότι, με το νέο πλαίσιο, τα χρέη μιας κληρονομιάς περιορίζονται αυστηρά στην αξία της περιουσίας που αφήνεται, διευκρινίζοντας πως «δεν επιβαρύνεται ποτέ ο κληρονόμος με τη δική του περιουσία». Όπως είπε, διαγράφεται κάθε οφειλή που υπερβαίνει το ύψος της κληρονομιάς, αντιμετωπίζοντας οριστικά προβλήματα που είχαν προκύψει λόγω λανθασμένων εκτιμήσεων ή καθυστερημένων αποποιήσεων.
Για πρώτη φορά εισάγονται οι κληρονομικές συμβάσεις στο ελληνικό δίκαιο. Ο υπουργός εξήγησε ότι ο διαθέτης θα μπορεί πλέον εν ζωή, με συμβολαιογραφική πράξη, να συμφωνεί με τους κληρονόμους του την κατανομή της περιουσίας, με διαδικασία που «δεν μπορεί να ανακληθεί». Όπως σημείωσε, αυτό «αποτρέπει συγκρούσεις μετά τον θάνατο, διασώζει επιχειρήσεις και εξασφαλίζει ομαλή διαδοχή».
Επιπλέον, προβλέπεται η δυνατότητα εν ζωή οικονομικής ενίσχυσης ενός παιδιού, με αντάλλαγμα παραίτηση από μελλοντικά κληρονομικά δικαιώματα, ώστε –όπως είπε– «να μην παίρνει κάποιος χρήματα τώρα και μετά διεκδικεί κι άλλα όταν επέλθει ο θάνατος».
Αλλάζει και ο κανόνας κατανομής της περιουσίας μεταξύ επιζώντος συζύγου και παιδιών. Στην περίπτωση ενός παιδιού, ο σύζυγος θα λαμβάνει πλέον το 1/3 αντί του 1/4, λόγω αυξημένων αναγκών. Με περισσότερα παιδιά, διατηρείται η αναλογία 1/4 – 3/4.
Σχετικά με τη νόμιμη μοίρα, οι νέες ρυθμίσεις επιτρέπουν σε ιδρύματα ή επιχειρήσεις που κληρονομούν περιουσία να αποζημιώνουν τους δικαιούχους της νόμιμης μοίρας χωρίς να παρακωλύεται η λειτουργία τους, ακόμη και με πώληση περιουσιακών στοιχείων όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμα χρήματα.
Ειδική πρόβλεψη εισάγεται και για συμβιούντες χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης, οι οποίοι θα μπορούν να παραμένουν στην κοινή κατοικία για συγκεκριμένο διάστημα μετά τον θάνατο του συντρόφου, ώστε να μη βρεθούν «στο δρόμο την επόμενη μέρα».
Παράλληλα, απαγορεύεται η μεταβίβαση περιουσίας μέσω διαθήκης σε πρόσωπα που διοικούν ή εργάζονται σε δομές φροντίδας. Σε περιπτώσεις κατ’ οίκον φροντίδας μπορεί να υπάρξει εξαίρεση, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Οι ιδιόχειρες διαθήκες δεν καταργούνται, αλλά πλέον θα πρέπει να κηρύσσονται κύριες από δικαστήριο και, όπου υπάρχουν αμφιβολίες, θα διατάσσεται γραφολογική πραγματογνωμοσύνη. Επίσης, αποκλείονται «διαθήκες της τελευταίας στιγμής» σε περιπτώσεις θανάτων χωρίς κληρονόμους, με την περιουσία να περιέρχεται στο Δημόσιο, εκτός αν προηγείται ο συμβιών σύντροφος.
Σχετικά με την ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης, ο κ. Φλωρίδης ανέφερε ότι η συγχώνευση Πρωτοδικείων και Ειρηνοδικείων έχει μειώσει θεαματικά τις καθυστερήσεις: «Από τα τέσσερα χρόνια έκδοσης απόφασης στην Αθήνα, πήγαμε στον ενάμιση χρόνο». Στην υπόλοιπη χώρα, οι χρόνοι έχουν περιοριστεί σε λιγότερο από 280 ημέρες, όπως είπε, επισημαίνοντας ότι «πιάσαμε τον στόχο του 2027 ήδη από το 2025».
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη δημοσίευση διαθηκών, η οποία, χάρη στη νέα ψηφιακή πλατφόρμα συμβολαιογράφων, έχει μειωθεί από 400 ημέρες σε μόλις επτά.