Σαφή στόχο να βάλει τέλος σε δεκαετίες αδράνειας σε ζητήματα που αφορούν τις κοινωφελείς περιουσίες και τις σχολάζουσες κληρονομιές έθεσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, παρουσιάζοντας στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων το νέο νομοσχέδιο–πλαίσιο για κληροδοτήματα, ιδρύματα και δωρεές προς το Δημόσιο.
Ο υπουργός χαρακτήρισε τη μεταρρύθμιση «τομή με το χθες», τονίζοντας ότι «δεν έχουμε πια την πολυτέλεια της αδράνειας» και ότι η χώρα οφείλει «να τρέξει με την ταχύτητα που απαιτούν οι καιροί».
Τι αλλάζει στις κοινωφελείς περιουσίες
Ο Πιερρακάκης περιέγραψε ένα σύστημα που επί χρόνια παρήγαγε στασιμότητα, με επτά διαφορετικά μητρώα, ασύνδετα δεδομένα και ιδρύματα που δεν κατέθεταν οικονομικές καταστάσεις, χωρίς συνολική εικόνα για το τι ανήκει σε ποιον ή πώς αξιοποιείται.
Το νέο νομοσχέδιο προβλέπει:
– Δημιουργία του Ηλεκτρονικού Μητρώου Κοινωφελών Περιουσιών (Η.Μ.ΚΟΙ.Π.), όπου όλες οι πράξεις και τα στοιχεία θα καταγράφονται ψηφιακά και σε πραγματικό χρόνο.
– Καμία διοικητική πράξη δεν θα έχει έννομα αποτελέσματα αν δεν αναρτηθεί στο μητρώο.
– Απόλυτη διαφάνεια και πρόσβαση των πολιτών σε όλα τα δεδομένα, ώστε να διασφαλίζεται λογοδοσία για τη διαχείριση του κοινωφελούς πλούτου.
e-diadoxi & σχολάζουσες κληρονομίες
Κεντρική καινοτομία αποτελεί η ψηφιακή πλατφόρμα e-diadoxi για τις σχολάζουσες κληρονομίες. Μέχρι σήμερα πολλές υποθέσεις καθυστερούσαν επί χρόνια στα δικαστήρια. Με το νέο πλαίσιο:
– Καταργείται η ανάγκη δικαστικής απόφασης για να περιέλθει στο Δημόσιο μια σχολάζουσα κληρονομιά.
– Η διαδικασία γίνεται με διοικητική πράξη, σαφείς προθεσμίες και πλήρη ψηφιακή καταγραφή.
– Η Δικαιοσύνη αποφορτίζεται από χιλιάδες υποθέσεις «χαμηλής προστιθέμενης αξίας», ενώ επιταχύνεται η αξιοποίηση πόρων προς κοινωφελείς σκοπούς.
Νέος φορέας: ΙΔΕΚΑΚΠ
Για ιδρύματα που έχουν ουσιαστικά «παγώσει», αλλά τυπικά παραμένουν ενεργά, δημιουργείται ο:
Ίδρυμα Διαχείρισης και Εκκαθάρισης Κληρονομιών και Αδρανών Περιουσιών (ΙΔΕΚΑΚΠ).
Ορίζονται αντικειμενικά κριτήρια αδράνειας:
– τρία χρόνια χωρίς οικονομικές καταστάσεις ή
– δαπάνες για κοινωφελείς σκοπούς κάτω από 15% των ετήσιων εσόδων.
Σε περίπτωση αδράνειας, προβλέπεται τρίμηνη προθεσμία για σχέδιο επαναδραστηριοποίησης, αλλιώς το ΙΔΕΚΑΚΠ αναλαμβάνει προσωρινή διοίκηση και ζητείται δικαστική απόφαση για οριστική ανάθεση.
e-Δωρεές και φορολογικά κίνητρα
Το νομοσχέδιο εκσυγχρονίζει τον τρόπο υλοποίησης δωρεών:
– Δημιουργείται πλατφόρμα e-Δωρεές για γρήγορες και πλήρως ιχνηλάσιμες διαδικασίες.
– Παρέχονται φορολογικά κίνητρα, όπως απαλλαγή από φόρο εισοδήματος για ενεργά ιδρύματα και από φόρο κληρονομιάς για κοινωφελή κληροδοτήματα.
Στόχος είναι η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών και η ενεργοποίηση ενός ανενεργού πλούτου.
Αναβάθμιση του Ζαππείου
Ιδιαίτερο κεφάλαιο αφορά το Ζάππειο Μέγαρο. Ο φορέας διαχείρισης μετατρέπεται σε ΝΠΙΔ με την ονομασία «Επιτροπή Ολυμπίων και Ζαππείου Κληροδοτήματος». Το Δ.Σ. γίνεται πενταμελές και πιο ευέλικτο, ο πρόεδρος αποκτά ρόλο αντίστοιχο διευθύνοντος συμβούλου, ενώ ο γενικός διευθυντής προΐσταται όλων των επιχειρησιακών μονάδων. Στόχος είναι η τεχνική και ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων ενόψει της Ευρωπαϊκής Προεδρίας του 2027.
Ρυθμίσεις με κοινωνικό αποτύπωμα
Ο Πιερρακάκης τόνισε ότι η μεταρρύθμιση είναι «βαθιά κοινωνική», με προβλέψεις που:
– Ενισχύουν τον πολίτη απέναντι στο κράτος, μέσω νέου μηχανισμού στο ΝΣΚ για εξωδικαστικές αποζημιώσεις και Τμήματος Ταχείας Αντίδρασης για επείγουσες υποθέσεις.
– Θωρακίζουν αποζημιώσεις και ενισχύσεις, με αφορολόγητα και ακατάσχετα ποσά για τις οικογένειες στο Μάτι και τη Μάνδρα, καθώς και για επιχειρήσεις πληγείσες από φυσικές καταστροφές όπως «Daniel» και «Elias».
– Παρέχουν «δεύτερη ευκαιρία» σε υπερχρεωμένους, με αναστολή ποινικής δίωξης κατά την πτώχευση και οριστική εξάλειψη όταν ο οφειλέτης απαλλάσσεται από τα χρέη, καθώς και υποστήριξη μέσω vouchers για συμβουλευτική.
Κλείνοντας, ο υπουργός συμπύκνωσε τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου λέγοντας ότι στόχος είναι «να σπάσουμε τις αλυσίδες της αδράνειας και να θέσουμε τη χώρα σε κίνηση», αξιοποιώντας τον κοινωφελή πλούτο και άροντας αδικίες που κρατούν πόρους και πολίτες καθηλωμένους στο παρελθόν.