Ο καρκίνος του παγκρέατος παραμένει μία από τις πιο επιθετικές μορφές της νόσου, με υψηλό ποσοστό θνησιμότητας και περιορισμένα μέσα για έγκαιρη διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία.
Ενώ ήδη έχουν τεκμηριωθεί ισχυροί παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης, η σχέση ανάμεσα στο αλκοόλ και την ανάπτυξη της νόσου δεν ήταν μέχρι πρόσφατα σαφώς οριοθετημένη. Μια νέα διεθνής μελέτη, δημοσιευμένη στο PLOS Medicine τον Μάιο του 2025, έρχεται να φωτίσει περισσότερο τη σύνδεση αυτή.
Η ερευνητική ομάδα, στην οποία συμμετείχαν η καθηγήτρια Θεραπευτικής και Επιδημιολογίας Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η βιολόγος Αλεξάνδρα Σταυροπούλου και ο καθηγητής Θάνος Δημόπουλος, ανέλυσε δεδομένα από 30 μεγάλες επιδημιολογικές έρευνες που διεξήχθησαν σε τέσσερις ηπείρους και κάλυψαν περισσότερους από 2,4 εκατομμύρια ενήλικες. Η μέση διάρκεια παρακολούθησης των συμμετεχόντων ήταν τα 16 έτη, στη διάρκεια των οποίων καταγράφηκαν πάνω από 10.000 περιστατικά καρκίνου του παγκρέατος.
Το αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου
Η μελέτη κατέδειξε ότι η κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται θετικά με την εμφάνιση καρκίνου στο πάγκρεας. Ο κίνδυνος αυξάνεται σταδιακά όσο αυξάνεται η ημερήσια ποσότητα αλκοόλ. Συγκεκριμένα:
- Η κατανάλωση 30–60 γραμμαρίων την ημέρα (2–4 ποτά) αύξανε τον κίνδυνο κατά 12%
- Η κατανάλωση άνω των 60 γραμμαρίων (πάνω από 4 ποτά ημερησίως) αύξανε τον κίνδυνο κατά 32%
- Ακόμα και μια αύξηση κατά 10 γραμμάρια την ημέρα συνδεόταν με 3% αύξηση στον κίνδυνο
Τα αποτελέσματα παρέμειναν στατιστικά σημαντικά ακόμη και μετά την προσαρμογή για άλλους καθιερωμένους παράγοντες κινδύνου, όπως κάπνισμα, δείκτης μάζας σώματος, σακχαρώδης διαβήτης, φυσική δραστηριότητα και επίπεδο εκπαίδευσης.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η σύνδεση παρατηρήθηκε τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, ακόμη και σε άτομα που δεν είχαν καπνίσει ποτέ. Μάλιστα, στις γυναίκες ο αυξημένος κίνδυνος εντοπιζόταν ήδη από ημερήσια κατανάλωση 15 γραμμαρίων, δηλαδή περίπου 1–2 ποτών.
Οι τύποι αλκοόλ και οι διαφορές μεταξύ τους
Τα οινοπνευματώδη (ουίσκι, βότκα κ.λπ.) και η μπύρα συνδέθηκαν με υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου, ενώ το κρασί δεν εμφάνισε στατιστικά σημαντική συσχέτιση. Η διαφοροποίηση αυτή ενδέχεται να συνδέεται με διαφορετικά μοτίβα κατανάλωσης ή κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες, χωρίς ωστόσο να αποκλείεται η ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης.
Περιφερειακές διαφορές και γενετικές ιδιαιτερότητες
Παρά τον μεγάλο γεωγραφικό εύρος της έρευνας, η ένταση της συσχέτισης διαφοροποιήθηκε ανά περιοχή. Στις ασιατικές χώρες, για παράδειγμα, δεν διαπιστώθηκε στατιστικά ισχυρή σύνδεση, κάτι που πιθανόν οφείλεται σε πολιτισμικές διαφορές ή γενετικούς παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό της αιθανόλης.
Περιορισμοί και ερμηνεία των αποτελεσμάτων
Παρότι η μελέτη είναι παρατηρητική και δεν μπορεί να αποδείξει άμεση αιτιότητα, ο τεράστιος αριθμός συμμετεχόντων και η μακροχρόνια παρακολούθηση ενισχύουν την αξιοπιστία και τη γενικευσιμότητα των ευρημάτων.
Οι επιστήμονες καταλήγουν ότι η αυξημένη και τακτική κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται με σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος, ιδιαίτερα όταν ξεπερνά τα 15 γρ./ημέρα στις γυναίκες και τα 30 γρ./ημέρα στους άνδρες.
Ένα προληπτικό μήνυμα
Ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ προτείνεται ως ένα επιπλέον μέτρο πρόληψης, δίπλα στη διακοπή του καπνίσματος, τη διατήρηση φυσιολογικού βάρους και την υιοθέτηση ενός συνολικά υγιεινού τρόπου ζωής.
Οι ερευνητές τονίζουν την ανάγκη για περαιτέρω μελέτες που θα εστιάσουν στην επίδραση της κατανάλωσης αλκοόλ σε βάθος ζωής, αλλά και στις επιπτώσεις συγκεκριμένων προτύπων, όπως η περιοδική υπερκατανάλωση (“binge drinking”).
Τα νέα στοιχεία ενισχύουν την επιστημονική βάση για μετρημένη και υπεύθυνη στάση απέναντι στην κατανάλωση αλκοόλ, ειδικά υπό το πρίσμα της πρόληψης σοβαρών ασθενειών όπως ο καρκίνος του παγκρέατος.
