Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015, μόλις πέντε χρόνια μετά την καταγραφή του 4,6% στις εκλογές του 2009, ήταν μια ιστορική καμπή για την ελληνική πολιτική σκηνή. Ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο είχε καταφέρει να σπάσει το δίπολο ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, αλλά και να καταλάβει την εξουσία με μια συντριπτική νίκη, ενώ όλοι ανέμεναν πως οι εκλογές αυτές δεν θα ήταν απλώς μια αλλαγή στην κυβέρνηση, αλλά μια ριζική πολιτική μεταβολή για τη χώρα.
Η αίσθηση ότι το αποτέλεσμα ήταν προδιαγεγραμμένο ήταν διάχυτη, καθώς όλες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν την εκλογική άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ. Παράλληλα, το εκλογικό αποτέλεσμα δεν επρόκειτο για μια απλή εναλλαγή εξουσίας, αλλά για την επικράτηση ενός κόμματος με την έννοια της “ριζοσπαστικής αριστεράς” στο όνομά του, το οποίο κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη περισσότερων από 2,25 εκατομμύρια Ελλήνων.
Πριν την εκλογή, τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ είχαν διαφορετικές εκτιμήσεις για το ποσοστό που θα λάβουν, με τον Αλέξη Τσίπρα να υπολογίζει ένα 35-27%. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν 36,3% για τον ΣΥΡΙΖΑ και 27,8% για τη Νέα Δημοκρατία, ενώ η συγκυβέρνηση με τους Ανεξάρτητους Έλληνες ήταν απαραίτητη για την συγκρότηση κυβέρνησης, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ είχε 149 βουλευτές και χρειάζονταν 13 έδρες από το κόμμα του Πάνου Καμμένου για την αυτοδυναμία.
Ο πολιτικός αναλυτής Πέτρος Ιωαννίδης εξηγεί ότι η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ έγινε εφικτή λόγω της απογοήτευσης των ψηφοφόρων από το πολιτικό κατεστημένο και την κατάρρευση του δικομματισμού. Το 2012, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε δεύτερος, το εκλογικό σώμα είχε ήδη απομακρυνθεί από τα δύο μεγάλα κόμματα και οι ψηφοφόροι έψαχναν για εναλλακτικές λύσεις.
Η χώρα είχε βιώσει ήδη πέντε χρόνια βαθιάς οικονομικής κρίσης, με την ανεργία να φτάνει το 25%, τις επιχειρήσεις να κλείνουν, και τη φτώχεια να πλήττει εκατομμύρια πολίτες. Η κοινωνική αναταραχή ήταν έντονη και οι διαδηλώσεις στο Σύνταγμα είχαν γίνει καθημερινότητα. Στην καρδιά αυτής της αναταραχής, ο Αλέξης Τσίπρας κατόρθωσε να εκμεταλλευτεί τη δυσαρέσκεια του κόσμου και να επικρατήσει με την υπόσχεση ότι η Αριστερά θα μπορούσε να κυβερνήσει, φέρνοντας μια νέα εποχή για τη χώρα.
Η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αποτέλεσμα μιας αμφίδρομης πορείας, καθώς η πολιτική του στόχευσε στην ανάδειξη της “κυβερνώσας αριστεράς”, με στόχο την κοινωνική αλλαγή και την κατάργηση των μνημονίων. Η υποσχεθείσα αλλαγή φάνηκε να ελκύει και νέους ψηφοφόρους, που είτε δεν είχαν ποτέ σχέση με την Αριστερά είτε αναζητούσαν έναν πολιτικό φορέα που να εκφράζει την αντίθεση στην υπάρχουσα πολιτική κατάσταση.
Οι πολιτικοί αναλυτές θεωρούν πως το βασικό επιτυχές σημείο της πορείας του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η προσέγγιση του αντιμνημονιακού λόγου, ο οποίος έφερε στον πολιτικό χάρτη νέους υποστηρικτές. Παρά τις απογοητεύσεις που ήρθαν αργότερα, η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015 παραμένει μια σημαντική καμπή στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας.
Ωστόσο, η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία δεν ήταν εύκολη. Η πρώτη περίοδος της κυβέρνησης έφερε αντιφάσεις, ακρότητες και μια πολιτική σύγκρουση που οδήγησε στη διαπραγμάτευση με την Τρόικα, στο δημοψήφισμα και στην αποδοχή του τρίτου μνημονίου. Η κακή διαχείριση της κρίσης και οι αντιφάσεις στην πολιτική τους είχαν ως αποτέλεσμα την πολιτική φθορά και την εκλογική ήττα του 2019.
Ο Λευτέρης Κουσούλης αναφέρει ότι η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε εξαιρετικά τολμηρή, με τις διεθνείς διαπραγματεύσεις και το ζήτημα των Σκοπίων να αποτελούν σημαντικά πολιτικά επιτεύγματα. Παρά τις αντιφάσεις και τις δυσκολίες, ο ΣΥΡΙΖΑ έδειξε πως ακόμα και σε δύσκολες πολιτικές καταστάσεις η Αριστερά μπορεί να διαμορφώσει στρατηγική και να πάρει σημαντικές αποφάσεις.
Η φθορά που υπήρξε για τον ΣΥΡΙΖΑ ήταν αναπόφευκτη, καθώς η αδυναμία προσαρμογής στις μεταμνημονιακές συνθήκες και η έλλειψη ενός θετικού πολιτικού αφηγήματος έφεραν την καταστροφή του κόμματος. Ο Γιώργος Σταθάκης αναφέρει πως η αποτυχία να επανεφεύρουν τον εαυτό τους και να δημιουργήσουν ένα νέο αφήγημα οδήγησε στη σταδιακή αποδυνάμωση και διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ.
