Η εκλογική διαδικασία στις ΗΠΑ διακρίνεται για την πολυπλοκότητά της και την επίδραση που έχει σε παγκόσμιο επίπεδο. Εδώ παρατίθενται τα κύρια χαρακτηριστικά που πρέπει να γνωρίζει κανείς για την αναμέτρηση που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις διεθνείς εξελίξεις.
- Υποψήφιοι πέρα από τους Χάρις και Τραμπ
Αν και το Δημοκρατικό και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα είναι τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα στις ΗΠΑ, από τα οποία σχεδόν πάντα προκύπτει ο πρόεδρος, υπάρχουν κι άλλοι μικρότεροι σχηματισμοί, όπως και ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Στη φετινή κούρσα συμμετέχουν εκτός από την Κάμαλα Χάρις του Δημοκρατικού Κόμματος και τον Ντόναλντ Τραμπ του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, η Τζιλ Στέιν από το Πράσινο Κόμμα, ο Τσέις Όλιβερ του Φιλελεύθερου Κόμματος, η Κλαούντια ντε λα Κρουζ από το Κόμμα για τον Σοσιαλισμό και την Απελευθέρωση, και ο ανεξάρτητος Κόρνελ Γουέστ. - Η σύνθετη διαδικασία των αμερικανικών εκλογών
Οι πολίτες των ΗΠΑ δεν ψηφίζουν άμεσα τον πρόεδρο, αλλά τους εκλέκτορες που συγκροτούν το “Σώμα των Εκλεκτόρων”, το οποίο τελικά εκλέγει τον νέο πρόεδρο. Το Σώμα των Εκλεκτόρων απαρτίζεται από 538 μέλη, αριθμός που προκύπτει από το άθροισμα των 435 μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων, των 100 Γερουσιαστών και των 3 εκλεκτόρων της Περιφέρειας της Κολούμπια (Ουάσινγκτον, D.C.). Για να κερδίσει κάποιος υποψήφιος την προεδρία, πρέπει να εξασφαλίσει την πλειοψηφία των εκλεκτόρων, δηλαδή 270 ψήφους. Ο αριθμός των εκλεκτόρων ανά πολιτεία καθορίζεται με βάση τον πληθυσμό, με την Καλιφόρνια να έχει 54 εκλέκτορες και την Αλάσκα μόλις 3.Οι υποψήφιοι ανακοινώνουν εκ των προτέρων ποιοι εκλέκτορες τους υποστηρίζουν σε κάθε πολιτεία. Σε όλες τις πολιτείες πλην του Μέιν και της Νεμπράσκα, ισχύει το σύστημα “Winner Take All”, όπου το κόμμα που κερδίζει την πλειοψηφία των ψήφων διορίζει όλους τους εκλέκτορες της πολιτείας. Το σύστημα αυτό δέχεται συχνά κριτική, καθώς μπορεί να επιτρέψει σε έναν υποψήφιο να κερδίσει τους εκλέκτορες και την προεδρία, ακόμα και αν δεν συγκεντρώσει την πλειοψηφία των ψήφων σε εθνικό επίπεδο. - Η σημασία των “swing states”
Οι “swing states” ή “πολιτείες-κλειδιά” έχουν σημαντικό ρόλο, καθώς το εκλογικό αποτέλεσμα στις συγκεκριμένες πολιτείες είναι συνήθως αβέβαιο και μπορεί να κρίνει την έκβαση των εκλογών. Οι πολιτείες-κλειδιά για τις τρέχουσες εκλογές περιλαμβάνουν την Αριζόνα, τη Τζόρτζια, το Μίσιγκαν, τη Νεβάδα, τη Βόρεια Καρολίνα, την Πενσυλβάνια, και το Ουισκόνσιν. Το αποτέλεσμα στις συγκεκριμένες πολιτείες, όπου οι δύο κύριοι υποψήφιοι ενδέχεται να εναλλάσσονται στην πρωτοπορία, μπορεί να καθορίσει το συνολικό αποτέλεσμα. - Η διαδικασία ανακοίνωσης και ανάληψης καθηκόντων του νέου προέδρου
Ο νικητής των εκλογών δεν αναλαμβάνει αμέσως την προεδρία, καθώς απαιτείται η επίσημη επικύρωση των αποτελεσμάτων. Οι εκλέκτορες ψηφίζουν τον πρόεδρο της επιλογής τους στην καθιερωμένη συνεδρίαση που λαμβάνει χώρα την πρώτη Τετάρτη μετά τη δεύτερη Δευτέρα του Δεκεμβρίου, και το Κογκρέσο επικυρώνει την εκλογή τον Ιανουάριο. Φέτος, η συνεδρίαση των εκλεκτόρων είναι προγραμματισμένη για τις 17 Δεκεμβρίου και η επικύρωση των αποτελεσμάτων από το Κογκρέσο για τις 6 Ιανουαρίου 2025. Μέχρι την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων, πρόεδρος της χώρας παραμένει ο Τζο Μπάιντεν. - Διαδικασία σε περίπτωση ισοπαλίας
Εάν προκύψει ισοψηφία 269-269 στο “Κολέγιο των Εκλεκτόρων”, η απόφαση για την προεδρία θα περάσει στη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου κάθε πολιτεία ψηφίζει ως μία μονάδα, σύμφωνα με τη 12η Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ. Η Γερουσία θα εκλέξει τον αντιπρόεδρο. - Άλλοι αξιωματούχοι που εκλέγονται
Πέρα από την προεδρία, οι ψηφοφόροι καλούνται να εκλέξουν νέα μέλη του Κογκρέσου, που περιλαμβάνει 435 έδρες στη Βουλή των Αντιπροσώπων και 34 έδρες στη Γερουσία. Αυτά τα σώματα ψηφίζουν τους νόμους και μπορούν να “εμποδίσουν” τις αποφάσεις του Λευκού Οίκου εάν διαφωνούν με τις πολιτικές του προέδρου. - Η επιλογή της Τρίτης ως ημέρα εκλογών
Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ διεξάγονται παραδοσιακά την πρώτη Τρίτη του Νοεμβρίου, μια πρακτική που ξεκίνησε το 1845. Η επιλογή της Τρίτης επιτρέπει στους πολίτες να διατηρούν την Κυριακή ως ημέρα θρησκευτικής αργίας και ξεκούρασης, ενώ εξυπηρετεί κυρίως τους αγρότες της εποχής που χρειάζονταν μια ημέρα για να φτάσουν στα εκλογικά κέντρα. - Η διαδικασία ψηφοφορίας και η πρόωρη ψηφοφορία
Οι πολίτες των ΗΠΑ ηλικίας 18 ετών και άνω έχουν δικαίωμα ψήφου, αν και όσοι βρίσκονται σε εδάφη των ΗΠΑ όπως το Πουέρτο Ρίκο και ορισμένα άλλα νησιά δεν μπορούν να συμμετέχουν στις προεδρικές εκλογές. Επίσης, σε ορισμένες πολιτείες το δικαίωμα ψήφου στερείται σε καταδικασθέντες εγκληματίες και άτομα με νοητική αναπηρία. Η ψηφοφορία γίνεται είτε με ψηφοδέλτιο είτε ηλεκτρονικά, ενώ στις περισσότερες πολιτείες υπάρχει δυνατότητα ψήφου δια αλληλογραφίας. Η πρόωρη ψηφοφορία επιτρέπει σε πολλούς πολίτες να ψηφίζουν πριν από την επίσημη ημέρα των εκλογών, βοηθώντας στη μείωση του συνωστισμού στα εκλογικά κέντρα και διευκολύνοντας όσους δεν μπορούν να προσέλθουν την ημέρα της εκλογικής αναμέτρησης.
Φέτος, περισσότεροι από 57 εκατομμύρια Αμερικανοί ψηφοφόροι είχαν ήδη ασκήσει το εκλογικό τους δικαίωμα πριν από την 31η Οκτωβρίου, μια ασυνήθιστα υψηλή συμμετοχή στην πρόωρη ψηφοφορία.
