Η σουηδική κυβέρνηση ανακοίνωσε σήμερα την πρόθεσή της να εισαγάγει νομοσχέδιο που προβλέπει αυστηρότερους κανόνες συμπεριφοράς για μετανάστες, οι οποίοι, εάν δεν τηρούνται, μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε απέλαση. Το νομοθετικό αυτό πλαίσιο βασίζεται σε έκθεση που εξετάζει την ανάγκη αλλαγών στο μεταναστευτικό δίκαιο της χώρας.
Ο υπουργός Μετανάστευσης Γιόχαν Φόρσελ, παρουσιάζοντας το σχέδιο, επισήμανε πως η πλειονότητα των μεταναστών «είναι έντιμοι άνθρωποι που επιθυμούν μια καλύτερη ζωή», αλλά υπογράμμισε ότι η εμπιστοσύνη των πολιτών εξαρτάται από το να εφαρμόζεται αυστηρά ο νόμος σε όσους παραβιάζουν τους κανόνες ή συμπεριφέρονται αντικοινωνικά.
Η επιστροφή του όρου “vandel” – “έντιμη διαγωγή”
Η πρόταση βασίζεται στην επαναφορά του νομικού όρου vandel, που υπήρχε στο σουηδικό δίκαιο πριν από το 2005 και περιγράφει την «έντιμη και υπεύθυνη διαβίωση» ενός μετανάστη. Σύμφωνα με τον πρώην δικαστή Ρόμπερτ Σουτ, που ήταν αρμόδιος για την πρόταση, στόχος είναι να ληφθεί υπόψη η συνολική συμπεριφορά ενός ατόμου κατά την αξιολόγηση αιτήσεων για άδειες παραμονής ή την ανανέωσή τους.
Η μη συμμόρφωση στους νόμους, η απάτη σε βάρος του κράτους πρόνοιας, τα χρέη, η συμμετοχή σε εγκληματικά δίκτυα ή πράξεις που απειλούν την ασφάλεια της χώρας συγκαταλέγονται στις ενδείξεις «ελαττωματικού τρόπου ζωής» (bristande vandel). Ακόμη και περιπτώσεις που συνδέονται με εξάρτηση από ουσίες, αν συνοδεύονται από άλλες παραβάσεις, ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την αίτηση.
Το νέο κριτήριο δεν αφορά μόνο τις νέες αιτήσεις, αλλά και τις υπάρχουσες άδειες, οι οποίες θα μπορούν να ανακληθούν. Όπως επισημάνθηκε, δεν θα απορρίπτεται αυτόματα μια αίτηση για μια μεμονωμένη ενέργεια, αλλά θα εξετάζεται η συνολική συμπεριφορά.
Ποιους αφορά το μέτρο
Η πρόταση αφορά:
- Άδειες συγγενών Σουηδών ή μεταναστών με άδεια παραμονής
- Άδειες εργασίας
- Άδειες μόνιμης παραμονής
Δεν θα εφαρμοστεί σε:
- Αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες (υπόκεινται σε άλλες διαδικασίες)
- Άδειες για ανώτατη εκπαίδευση, ερευνητικά προγράμματα, πρακτικές, εθελοντική εργασία ή εργασία ως au-pair.
Πότε αναμένεται να εφαρμοστεί
Αν και βρίσκεται ακόμη σε φάση πρότασης, το νομοσχέδιο αναμένεται να προχωρήσει, με πιθανή ημερομηνία εφαρμογής την 1η Ιουλίου 2026.
Πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο
Η αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής εντάσσεται σε μια ευρύτερη κατεύθυνση που ακολουθεί η Σουηδία από το 2015, μετά τη μαζική άφιξη αιτούντων άσυλο. Η σημερινή κεντροδεξιά κυβέρνηση, που στηρίζεται κοινοβουλευτικά από το ακροδεξιό κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών, έχει εντείνει τους περιορισμούς από το 2022 και έπειτα.
Αντιδράσεις
Η πρόταση έχει προκαλέσει αντιδράσεις. Η ΜΚΟ Civil Rights Defenders εξέφρασε σοβαρές επιφυλάξεις, δηλώνοντας:
«Αυτό θα δημιουργούσε ένα σύστημα στο οποίο μερικοί άνθρωποι θα μπορούσαν να τιμωρηθούν επειδή εκφράζουν απόψεις που είναι απολύτως νόμιμες για άλλους. Θα υπονόμευε την αρχή της ίσης μεταχείρισης ενώπιον του νόμου και θα ήταν μια εξαιρετικά λυπηρή εξέλιξη για τη Σουηδία».
Παρά τις αντιδράσεις, το νομοσχέδιο εκτιμάται ότι έχει αυξημένες πιθανότητες να εγκριθεί, δεδομένης της πολιτικής πλειοψηφίας και της ευρείας συζήτησης γύρω από την ενσωμάτωση και την κοινωνική ειρήνη.
