Η αργή ανταπόκριση της Ελλάδας στην ίδρυση ΕΚΕ (Ενιαία Κέντρα Εξυπηρέτησης – SPOCs) αποτελεί σοβαρό εμπόδιο για την εφαρμογή του Κανονισμού Ε.Ε. 2024/1252 για τις κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες, γνωστό ως CRM Act, που εγκρίθηκε στις 23 Μαΐου 2024.
Το αρχικό χρονοδιάγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτούσε τη δημιουργία των κέντρων έως το τέλος Φεβρουαρίου 2025, με παράταση μέχρι τον Απρίλιο του ίδιου έτους. Ωστόσο, πλέον είμαστε στον Οκτώβριο του 2025 και τα ΕΚΕ στην Ελλάδα δεν έχουν ακόμα συσταθεί.
Στελέχη του εξορυκτικού κλάδου τονίζουν την ανάγκη άμεσης δράσης για την αποφυγή καθυστερήσεων στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της χώρας στο πλαίσιο του CRM Act. Η μη συμμόρφωση μειώνει την επιρροή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κρίσιμων Πρώτων Υλών και περιορίζει τη δυνατότητα διαμόρφωσης πολιτικών σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα. Ο κανονισμός είναι δεσμευτικός και εφαρμόζεται άμεσα σε όλα τα κράτη-μέλη, χωρίς την ανάγκη ενσωμάτωσης στο εθνικό δίκαιο.
Καθυστερήσεις και προτάσεις
Ο κανονισμός 2024/1252 περιλαμβάνει άμεσες δράσεις και ετήσιες υποχρεώσεις για τα κράτη-μέλη ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία αδειοδότησης για έργα εξόρυξης, επεξεργασίας και ανακύκλωσης κρίσιμων πρώτων υλών. Όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να ιδρύσουν ΕΚΕ σύμφωνα με το άρθρο 9 του κανονισμού, τα οποία θα αναλάβουν θέματα αδειοδότησης, καθώς και τη σύνταξη και υποβολή αναφορών σύμφωνα με τα άρθρα 19, 21, 23 και 45.
Πρωτοβουλίες άλλων χωρών
Άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη προχωρήσει σημαντικά στην εφαρμογή των ΕΚΕ: η Ιταλία έχει προχωρήσει στη δημιουργία τριών SPOC στα αρμόδια υπουργεία, ενώ η Ολλανδία έχει εισαγάγει ψηφιακό σύστημα αδειοδότησης. Η Αυστρία έχει έτοιμη την ιστοσελίδα για SPOC, ενώ η Σουηδία έχει παρουσιάσει νομοθεσία για τα SPOC από το φθινόπωρο του 2024.
Η Σλοβενία έχει συστήσει ενδιάμεση ομάδα εργασίας για την εφαρμογή των SPOC, και η Φινλανδία έχει εκδώσει σχετική νομοθεσία από τον Φεβρουάριο του 2025. Στη Γαλλία το υπάρχον σημείο επαφής έχει προσαρμοστεί στις απαιτήσεις CRM. Το Βέλγιο έχει αναπτύξει περιφερειακά SPOCs με ψηφιακή υποστήριξη.
Προτάσεις για την Ελλάδα
Οι ειδικοί προτείνουν τη δημιουργία τριών ΕΚΕ στην Ελλάδα: ένα για την εξόρυξη και επεξεργασία σε μεταλλευτικά δικαιώματα υπό το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), ένα για την επεξεργασία εκτός μεταλλευτικών δικαιωμάτων από το Υπουργείο Ανάπτυξης, και ένα για την ανακύκλωση από τις αρμόδιες Γραμματείες του ΥΠΕΝ. Αυτά τα κέντρα πρέπει να διαθέτουν «επαρκή αριθμό ειδικευμένων υπαλλήλων» και πόρους για αποτελεσματική λειτουργία.
