Ο όγκος κατανάλωσης των νοικοκυριών φαίνεται να συμπιέζεται, ιδιαίτερα όσον αφορά τα λιγότερο απαραίτητα προϊόντα, σύμφωνα με τα στοιχεία που καταγράφουν την πορεία του λιανικού εμπορίου το 2024, παρά τη συνολική ανοδική τάση του τζίρου. Η αύξηση διαμορφώθηκε στο 2,4%, ποσοστό χαμηλότερο από τον μέσο πληθωρισμό της προηγούμενης χρονιάς, παρά τη σημαντική άνοδο των ηλεκτρονικών πληρωμών, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 6,6 δισ. ευρώ μέσα σε έναν χρόνο. Ωστόσο, εάν αφαιρεθούν από τον συνολικό κύκλο εργασιών οι εισπράξεις από τρόφιμα και καύσιμα, τότε η αύξηση περιορίζεται στο 1,8%.
Η μέση κατά κεφαλήν κατανάλωση, η οποία περιλαμβάνει τόσο τις αγορές των μόνιμων κατοίκων όσο και των τουριστών, ανήλθε σε 6.882 ευρώ, αυξημένη κατά 2,6% σε σύγκριση με το 2023. Για τα προϊόντα που δεν ανήκουν στις άμεσες ανάγκες, το ποσό περιορίστηκε στα 2.497 ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 2%, ρυθμός χαμηλότερος από τον γενικό δείκτη μεταβολής των τιμών.
Ένα από τα βασικά ευρήματα της ετήσιας αποτίμησης του λιανικού εμπορίου είναι η αύξηση του βαθμού συγκέντρωσης των μεγάλων επιχειρήσεων, με τον τζίρο των μικρομεσαίων να σημειώνει μείωση κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου.
Ιστορικό ρεκόρ τζίρου παρά τη χαμηλή αύξηση
Παρά το γεγονός ότι η αύξηση των εσόδων υπολείπεται του πληθωρισμού, η Ελληνική Στατιστική Αρχή κατέγραψε ιστορικό υψηλό για τον κύκλο εργασιών στο λιανεμπόριο, ο οποίος ξεπέρασε για πρώτη φορά τα 70 δισ. ευρώ. Το 2024, ο συνολικός τζίρος ανήλθε σε 71,57 δισ. ευρώ, έναντι 69,89 δισ. ευρώ το 2023. Η σύγκριση με το 2020 καταδεικνύει την επιρροή της πληθωριστικής κρίσης, καθώς τα έσοδα του κλάδου έχουν αυξηθεί κατά 22 δισ. ευρώ ή 44% μέσα σε τέσσερα χρόνια.
Αφαιρώντας τα έσοδα από πωλήσεις οχημάτων, τροφίμων και καυσίμων, ο κύκλος εργασιών ανέρχεται στα 25,97 δισ. ευρώ, έναντι 25,5 δισ. ευρώ το 2023. Αυτό σημαίνει ότι η μεταβολή περιορίζεται στο 1,8%, επιβεβαιώνοντας τη συρρίκνωση της κατανάλωσης, ιδιαίτερα σε προϊόντα που δεν ανήκουν στην κατηγορία των βασικών αναγκών.
Μερίδια και κλάδοι του λιανικού εμπορίου
Ο μεγαλύτερος όγκος των λιανεμπορικών πωλήσεων προέρχεται από τα καταστήματα που διαθέτουν τρόφιμα, ποτά και καπνικά προϊόντα, με συνολικά έσοδα 19,31 δισ. ευρώ, από 18,7 δισ. ευρώ το 2023, αυξάνοντας το μερίδιο τους στο 27% από 26,8%. Ακολουθεί η πώληση οχημάτων, με τζίρο 8,34 δισ. ευρώ έναντι 8,085 δισ. ευρώ το προηγούμενο έτος, σημειώνοντας αύξηση 3,2%. Ο τομέας των καυσίμων κατέγραψε πτώση με συνολικές εισπράξεις 7,92 δισ. ευρώ, έναντι 8,14 δισ. ευρώ το 2023 και 9,13 δισ. ευρώ το 2022, γεγονός που αποδίδεται στη μείωση των τιμών των καυσίμων. Το μερίδιο του κλάδου στο συνολικό λιανεμπόριο μειώθηκε στο 11,1% από 11,7%.
Οι πωλήσεις φαρμακευτικών προϊόντων ανήλθαν στα 4,7 δισ. ευρώ, έναντι 4,6 δισ. ευρώ πέρυσι, με το μερίδιο να διαμορφώνεται στο 6,6%. Ο κλάδος της ένδυσης κατέγραψε έσοδα 3,645 δισ. ευρώ, από 3,554 δισ. ευρώ το 2023, με το μερίδιο να παραμένει σταθερό στο 5,1%.
Περιφερειακές διαφοροποιήσεις στη μέση κατανάλωση
Η μέση ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση το 2024 διαμορφώθηκε στα 6.882 ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 2,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις σημειώθηκαν στις εξής περιφέρειες:
- Αττική: +3,3%
- Ιόνια Νησιά: +2,8%
- Κρήτη: +2,8%
Αντίθετα, μειώσεις καταγράφηκαν σε:
- Ανατολική Μακεδονία και Θράκη: -1,7%
- Ήπειρο: -1,3%
Όσον αφορά τη μέση κατανάλωση σε προϊόντα που δεν ανήκουν στις βασικές ανάγκες, ανήλθε σε 2.497 ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 2%. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις εντοπίζονται σε:
- Αττική: +2,8%
- Πελοπόννησο: +2,7%
Αντίστοιχα, οι μεγαλύτερες μειώσεις σημειώθηκαν σε:
- Ήπειρο: -0,8%
- Δυτική Ελλάδα: -0,8%
- Βόρειο Αιγαίο: -0,2%
Δυσκολίες για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις του λιανεμπορίου είδαν τον τζίρο τους να υποχωρεί το τέταρτο τρίμηνο του 2024, με τον συνολικό κύκλο εργασιών να ανέρχεται στα 10,86 δισ. ευρώ, μειωμένος κατά 1,3% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023 (11,00 δισ. ευρώ). Ωστόσο, οι επιχειρήσεις που τηρούν διπλογραφικά βιβλία κατέγραψαν αύξηση 5,8% στον τζίρο του Δεκεμβρίου 2024, με συνολικά έσοδα 1,42 δισ. ευρώ, έναντι 1,34 δισ. ευρώ τον αντίστοιχο μήνα του 2023.
Τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι, παρά τη συνολική αύξηση του τζίρου, ο όγκος κατανάλωσης φαίνεται να συγκρατείται, ιδιαίτερα όσον αφορά τα μη βασικά προϊόντα. Παράλληλα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προκλήσεις, καθώς η συγκέντρωση του τζίρου σε μεγαλύτερους παίκτες του κλάδου εντείνεται.
